توتون صنعت - کشت توتون در ایران قدمت دیرینه دارد و ده‌ها سال علاوه بر ارز‌آوری پشتوانه صنعت دخانیات کشور بوده است. توتون در حال حاضر در استان‌های گلستان، مازندران، گیلان و آذربایجان غربی کشت می‌شود. ارقام ویرجینیا، بارلی و باسما واریته‌هایی هستند که در این استان‌ها کلاً یا بعضاً کشت می‌شود. ویرجینیای گیلان و بارلی کردستان دونوع بسیار مرغوب هستند.
این محصول در زندگی و معیشت کشاورزان توتون کار سهم و نقشی تعیین کننده دارد. قبل از این که نفت در اقتصاد ایران اهمیت پیدا کند، بنا به انحصار دولتی دخانیات، توتون و صنایع وابسته منبع با اهمیتی برای درآمدهای دولت تلقی و امور حاکمیتی مرتبط از ناحیه دولت پشتیبانی می‌شد.
موسسه انحصار دخانیات و بعدها شرکت دخانیات ایران متولی امور حاکمیتی و تصدی‌گری این فعالیت بود و در طی یک قرن فرایندها و ساختارهایی برای حمایت و پشتیبانی از این بخش و بهره مندی از مزیت‌های موجود در آن شکل گرفته است. از پژوهش و تحقیق در مورد انواع بذور، تا روش‌های کاشت، داشت و برداشت، مبارزه با آفات تا خرید و عمل‌آوری و نگهداری و سایر امور مرتبط با لجستیک آن، امروز بعد از آزادسازی صنعت دخانیات و واگذاری سهام شرکت دخانیات ایران، می‌رود که این پشتیبانی‌ها و حمایت‌ها کمرنگ شود و روزی حتی بدون
متولی باشد.
نه تنها دستاوردهایی که در این حوزه با یک قرن کوشش و تلاش به دست آمده می‌بایست حفظ شود بلکه این بخش اقتصادی باید از دانش و تکنولوژی و امکانات نوین بهره‌مند شود.
آموزش کشاورزان، شناسایی و معرفی ارقام بذور مقاوم و پرمحصول و دارای ویژگی‌های قابل قبول بالاخص از نظر میزان قند و کلر و همچنین میزان آب بری و سازگار با اقلیم‌های مختلف، بهره‌گیری از ماشین آلات و تجهیزات مدرن بالاخص در پایین دست و صنعت دخانی همچون تست بارلی که کیفیت محصول نهایی را بتوان ارتقاء داد از دیگر کارهایی است که می‌تواند ظرفیت‌هایی جدید در آمدی برای توتون‌کاران ایرانی ایجاد و سهم بیشتری از توتون مصرفی صنایع داخلی را به خود اختصاص دهد و فرصت‌های جدید صادراتی بدنبال داشته باشد.
تولید توتون در ایران سالیانه در حدود ده هزار تُن است که بسیار کمتر از توتونی است که در صنایع دخانی کشور امروز مصرف می‌شود و این اولاً بنا بر ملاحظات کیفی در تولید انواع سیگارت یا تنباکوی معسل است که صنایع دخانی ناگزیر هستند بخشی از توتون مورد نیاز خود را از سایر کشورها وارد و با توتون داخلی ترکیب نمایند تا به استاندارد خرمن مورد نظر دست یابند، ثانیا برندهای بین المللی انواع سیگارت که در ایران تولید می‌شوند فرمول خاص خود را دارند و اساساً خرمن را به صورت آماده از خارج کشور وارد می‌نمایند، اما با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های جدید می‌توان ضریب نفوذ توتون ایرانی را در خرمن محصول افزایش داد که این خود در شرایط فعلی که با افزایش نرخ ارز و قیمت بالای توتون در بازارهای جهانی مواجه هستیم می‌تواند فرصت‌های جدیدی برای صنایع دخانی داخلی فراهم سازد.
در حالی که در کشورهایی همچون زیمبابوه، برزیل، ایتالیا، چین، تایلند و فیلیپین تولید این محصول اهمیت ویژه ای دارد و بخش مهمی از درآمد کشاورزان در این کشورها و حتی دولت‌ها را تشکیل می‌دهد و به اندازه کافی از ناحیه دولت‌ها حمایت می‌شود، متأسفانه در ایران با وضع مالیات‌های غیرکارشناسی بر محصولات دخانی زمینه برای قاچاق فرآورده‌های دخانی و محصولات نهایی فراهم شده و این خود تقاضا برای توتون داخلی بالاخص برای کاربرد آن در تولید تنباکوی معسل را که می‌توانست موجب افزایش ارزش افزوده محصول در لایه‌های بعدی باشد، کاهش داده است
فرداد امیراسکندری
مدیر مسِئول