تولید توتون می تواند جایگزینی برای نفت باشد

توتون‌کاران نسبت به اینکه وزارت جهاد کشاورزی برنامه‌ای برای آنها ندارد و این گروه را در زمره کشاورزان به حساب نمی‌آورد، معترض هستند. آیا وزارت جهاد کشاورزی باید برنامه‌ای در این زمینه داشته باشد؟

استان گلستان یکی از استان‌هایی است که کشت دوم در آن رواج فراوانی دارد. از جمله دغدغه کشاورزان بحث توزیع بموقع نهاده‌های کشاورزی شامل کود و بذر است. دغدغه بعدی آنها هم پرداخت بموقع هزینه‌ها است. آنها وقتی توتون را تحویل می‌دهند، زمان طولانی سپری می‌شود تا بتوانند هزینه‌های خود را دریافت کنند. نکته دیگر در کشت توتون استان گلستان که سخت به آن نیاز داریم، بحث صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی است. در حال حاضر برابر آمارها، استان گلستان به جهت تولید توتون رتبه یک کشور را دارد، اما فقط یک خط تولید سیگارت در این استان داریم. این در حالی است که در بعضی از استان‌ها که سطح زیر کشت آنها و کیفیت محصولشان هم با گلستان قابل مقایسه نیست، چند خط تولید سیگارت در این استان‌ها وجود دارد. لذا ما انتظار داریم که هم با هدف ایجاد فرصت‌های شغلی و هم ارتقای سطح کمی و کیفی این محصول، به این مسئله توجه شود. تولید توتون در شرایط کنونی می‌تواند جایگزین خوبی برای نفت به جهت سودآوری و ارزآوری باشد. بحث بعدی هم دغدغه صادرات این محصول است. معمولا با توجه به دسته‌بندی‌هایی که شکل می‌گیرد، بخش زیادی از محصول تولیدشده در استان گلستان انبار می‌شود که بعدا فرآوری شود و از آن استفاده کنند. بنابراین سودش را بیشتر رابطان می‌برند. خود کشاورزان در صادرات خیلی سهم زیادی ندارد. با توجه به مرز مشترک ایران با کشور ترکمنستان، نیاز است که با همکاری وزارت امور خارجه، زمینه تعاملات تجاری برای فروش این محصول افزایش یابد؛ زیرا ترکمنستان مصرف توتونش خیلی بالاست و گلستان نزدیک‌ترین نقطه به این کشور است. استان گلستان مرز مشترک و طولانی با ترکمنستان دارد. لذا اگر تدابیری اتخاذ شود که کشاورزان بتوانند علاوه بر تأمین نیاز داخل، محصولات خود را صادر کنند و در درآمد حاصل از صادرات سهیم باشند، قطعا انگیزه آنها افزایش پیدا می‌کند. ضرورت مطالعات جدی و پژوهش‌های جدی‌تر برای ارتقای سطح کیفی محصولات کشاورزی به‌ویژه توتون در گلستان احساس می‌شود.

 کشاورزان می‌گویند که محصول خود را به صنایع دخانی می‌فروشیم، به همین خاطر برق و گاز ما برای خشک‌کردن توتون با تعرفه صنعتی حساب می‌شود، درصورتی‌که کار کشاورزی انجام می‌دهیم. آیا در این زمینه می‌توان به کشاورزان کمک کرد تا تعرفه اصلاح شود؟

باید نشست‌های مشترکی بین وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صمت شکل بگیرد. گاهی با وزیر کشاورزی که صحبت می‌کنیم، می‌گوید همه مسئولیت‌ها متوجه من نیست و یا بالعکس. در حال حاضر خود مدیریت دخانیات کشور به جهت متولی اصلی، نیاز به بازنگری دارد. باید بدانیم چه کسی پاسخگوی ما در این بخش‌ها خواهد بود. تا قبل از اینکه به مدیریت واحد برسند، به نظرم نشست‌های مشترک نیاز است تا هریک از وزارتخانه‌ها از ظرفیت‌های خود برای رفع این مشکل استفاده کنند. با توجه به شعار سال، دستورالعمل اصلی جلسه آنها می‌تواند شناسایی موانع اصلی تولید توتون و همچنین بازشدن چتر حمایتی برای کشاورزان باشد.

 وزارت جهاد کشاورزی مدعی است که براساس کنوانسیون‌های بین‌المللی که عضو آن هستیم، باید از کشت توتون حمایت نکنیم تا کشت این محصول کم شود. این تعهدی است که به مجامع بین‌المللی داده‌ایم. به نظر شما این منطقی است که ما کشاورزان را حمایت نکنیم؟

ما باید به مصالح ملی خودمان توجه کنیم. هر قول و قراری در مقیاس بین‌المللی باید با سه اصل عزت، حکمت و مصلحت نظام منطبق باشد. چیزی که اشاره کردید، من مطالعه نکردم و این موضوع را ندیده‌ام، اما به نظر می‌رسد باید به گونه‌ای عمل کنیم که کشاورزان عزیز ما در این بخش انگیزه‌شان را از دست ندهند. ما کلی واردات انجام می‌دهیم. میزان سیگار مصرفی ما عمدتا از واردات است. با این واردات ارز از کشور خارج می‌شود. به هر دلیلی، تا زمانی که نتوانستیم مصرف سیگار را با روش‌های فرهنگی، آموزشی و قانونی کنترل کنیم، واردات انجام می‌شود. تلاش‌هایی در زمینه کاهش مصرف سیگار شکل می‌گیرد، اما ما به میدان عمل که نگاه کنیم، می‌بینیم متأسفانه مصرف سیگار تا سطوح پایین گسترش یافته است. ما داریم سیگار را وارد می‌کنیم و این واردات به ضرر ما است. چرا به توانمندی داخلی خود در این مجموعه‌ها تکیه نکنیم. در این مواقع قراردادهای بین‌المللی همیشه به نفع ما نیست. آیا در حوزه قراردادهای سیاسی یا نظامی، مصلحت‌های ما را نگاه می‌کنند؟ خیر، منافع خودشان را می‌بینند. گاهی قراردادهای بین‌المللی جاده یک‌طرفه می‌شود؛ مثل مسئله برجام که به ما می‌گویند شما عمل کنید، ولی خودشان خیلی زودتر عقب‌نشینی می‌کنند. نیاز است که کارشناسان باتجربه این حوزه نسبت به قراردادها بازنگری داشته باشند تا مصالح ملی تحت‌الشعاع مقاصد کشورهای دیگر قرار نگیرد.

 معتقدید وزارت جهاد کشاورزی باید در زمینه توتون وظیفه‌مند شود؟

معتقدم که بررسی کنند و براساس مصالح ملی تصمیم بگیرند. من کارشناس توتون نیستم که در این‌باره نظر بدهم. به‌عنوان یک نماینده مجلس عرض می‌کنم که مصالح ملی در تصمیمات باید لحاظ شود. واردات محدود شود و تکیه بر تولید داخلی باشد. این سه موضوع را باید مد نظر داشته باشیم. چهارمین مورد هم رفع موانع تولید و بازشدن چتر حمایت است که خیلی بیشتر از گذشته کمک می‌کند.