پروتکل ریشه‌کنی تجارت غیرقانونی محصولات دخانی

طبق این قانون، به دولت جمهوری اسلامی ایران اجازه داده شده است به تشریفات (پروتکل) ریشه کنی تجارت غیرقانونی محصولات دخانی مشتمل بر چهل و هفت ماده ملحق گردد. 
ذیلاً به برخی از مفاد پروتکل ریشه کنی تجارت غیرقانونی فرآورده‌های دخانی اشاره می‌شود:
اعضای این پروتکل با ابراز نگرانی عمیق از تجارت غیرقانونی فرآورده‌های دخانی که به گسترش اپیدمی دخانی، که مشکلی جهانی با تبعاتی جدی برای سلامت همگانی است کمک می‌کند و نیازمند پاسخی موثر، همه جانبه و مناسب در سطح بین المللی و محلی است.

تجارت غیرقانونی فرآورده‌های دخانی به اقدامات قیمت‌گذاری و مالیاتی برای کنترل دخانیات آسیب می‌زند
 همچنین با تصدیق این که تجارت غیرقانونی فرآورده‌های دخانی به اقدامات قیمت‌گذاری و مالیاتی که برای تقویت کنترل دخانیات طراحی شده‌اند آسیب می‌رساند و بدینوسیله در دسترس بوده و ارزان بودن فرآورده‌های دخانی را سبب می‌شود. 
 با ابراز نگرانی جدی از تأثیرات مخرب افزایش دسترسی و ارزانی فرآورده‌های دخانی که به صورت غیرقانونی تجارت می‌شوند بر سلامت و رفاه همگانی به ویژه جوانان، تنگدستان و دیگر گروه‌های آسیب پذیر. 
 با ابراز نگرانی عمیق از پیامدهای نامتناسب اقتصادی و اجتماعی ناشی از تجارت غیرقانونی فرآورده‌های دخانی بر کشورهای در حال توسعه و کشورهایی با اقتصاد در حال گذار 
 با آگاهی از نیاز به افزایش ظرفیت‌های علمی، فنی و سازمانی برای برنامه ریزی و اجرای اقدامات ملی، منطقه‌ای و بین المللی به منظور ریشه کنی تمام شکل‌های تجارت غیرقانونی فرآورده‌های دخانی 
 با آگاهی از اینکه دستیابی به منابع و فناوری‌های مربوط از اهمیت زیادی برای ارتقای توانایی اعضاء به ویژه کشورهای در حال توسعه یا کشورهایی با اقتصاد در حال گذار به منظور ریشه کنی تمام شکل‌های تجارت غیرقانونی فرآورده‌های دخانی برخوردار است. 
 همچنین با آگاهی از اینکه گرچه مناطق آزاد برای تسهیل تجارت قانونی برپا شده‌اند، این مناطق برای جهانی شدن تجارت غیرقانونی فرآورده‌های دخانی هم در رابطه با گذر (ترانزیت) غیرقانونی محصولات قاچاق شده و هم در ساخت فرآورده‌های دخانی غیرقانونی مورد استفاده قرار گرفته‌اند. 
 با تصدیق این که تجارت غیرقانونی فرآورده‌های دخانی به اقتصاد اعضاء آسیب می‌رساند و بر ثبات و امنیت آنها تأثیر مخرب دارد. 
 همچنین با آگاهی از اینکه تجارت غیرقانونی فرآورده‌های دخانی منابع مالی ایجاد می‌کند که برای اقدمات مجرمانه فراملی استفاده و باعث تداخل در تحقق اهداف دولت‌ها می‌شود. 
 با تصدیق اینکه تجارت غیرقانونی فرآورده‌های دخانی به تحقق اهداف بهداشتی آسیب می‌زند و تنگنای بیشتری بر نظام‌های بهداشتی تحمیل می‌کند و باعث از دست دادن منابع مالی در اقتصاد اعضاء می‌شود. 
 با توجه به بند «3» ماده 5 کنوانسیون چهارچوب سازمان بهداشت جهانی در مورد کنترل دخانیات که در آن اعضاء بر تعریف و اجرای سیاست‌های همگانی بهداشتی در رابطه با کنترل دخانیات توافق کرده‌اند، اعضاء اقداماتی را در پیش خواهند گرفت تا از این سیاست‌ها در برابر منافع تجاری و منافع تعریف شده دیگر صنعت دخانیات، طبق قانون ملی حمایت شود. 
 با تأکید بر نیاز به حفظ هوشیاری در برابر هر کوششی از جانب صنعت دخانیات برای تضعیف یا از کار انداختن راهبردهای مقابله با تجارت غیرقانونی فرآورده‌های دخانی و نیاز به آگاه بودن از فعالیت‌های صنعت دخانیات که تأثیر منفی بر راهبردهای مقابله با تجارت غیرقانونی فرآورده‌های دخانی می‌گذارد. 
 با توجه به بند (2) ماده 6 کنوانسیون چهارچوب سازمان بهداشت جهانی در مورد کنترل دخانیات که اعضاء را به ممنوعیت یا محدودیت یا در صورت اقتضاء فروش و یا وارد کردن فرآورده‌های دخانی معاف از حقوق گمرکی و مالیات توسط مسافران بین المللی تشویق می‌کند.
 همچنین با تصدیق این که توتون و تنباکو و فرآورده‌های دخانی در جریان تراباری (انتقال از یک وسیله حمل و نقل به وسیله دیگر) و گذر بین المللی، راهی را برای تجارت غیرقانونی می یابد. 
 با در نظر گرفتن این که اقدام موثر برای جلوگیری از تجارت غیرقانونی فرآورده‌های دخانی و مبارزه با آن نیازمند یک رویکرد بین المللی جامع و همکاری نزدیک با تمام زمینه‌های تجارت غیرقانونی، از جمله در صورت اقتصاء، تجارت غیرقانونی توتون و تنباکو و فرآورده‌های دخانی و تجهیزات تولیدی است. 
 با یادآوری و تأکید بر اهمیت دیگر موافقت نامه‌های مربوط بین المللی نظیر کنوانسیون سازمان ملل متحد علیه جرائم سازمان یافته فراملی، کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با فساد و کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با قاچاق مواد مخدر و داروهای روانگردان و نیز تعهدی که اعضای این کنوانسیون‌ها دارند تا در صورت اقتضاء مفاد مربوط این کنوانسیون‌ها را در رابطه با تجارت غیرقانونی توتون و تنباکو و فرآورده‌های دخانی و تجهیزات تولیدی اعمال کنند و نیز تشویق اعضائی که هنوز به این موافقت نامه‌ها ملحق نشده اند به در نظر گرفتن امکان الحاق به آنها. 

ریشه‌کنی تمام اشکال تجارت غیرقانونی فرآورده‌های دخانی از جمله قاچاق و تولید غیرقانونی اساس کنترل دخانیات را تشکیل می‌دهد
 با یادآوری ماده 15 کنوانسیون چهارچوب سازمان بهداشت جهانی در مورد کنترل دخانیات که در آن اعضاء، علاوه بر دیگر موارد، تصدیق می‌کنند که ریشه کنی تمام اشکال تجارت غیرقانونی فرآورده‌های دخانی، از جمله قاچاق و تولید غیرقانونی، بخش اساسی کنترل دخانیات را تشکیل می‌دهد. 
 با در نظر گرفتن این که این تشریفات (پروتکل) به دنبال پرداختن به موضوعات مربوط به حقوق مالکیت معنوی نیست، و یا اعتقاد به این که تکمیل کنوانسیون چهارچوب سازمان بهداشت جهانی در مورد کنترل دخانیات با یک تشریفات (پروتکل) جامع به معنی ایجاد ابزاری قوی و موثر برای مقابله با تجارت غیرقانونی فرآورده‌های دخانی و پیامدهای ناگوار آن خواهد بود. 

بدینوسیله به شرح زیر (اعضاء) توافق می‌کنند:
الف) اقدامات موثری جهت کنترل یا تنظیم زنجیره عرضه کالاهای مشمول این تشریفات (پروتکل) را تصویب و اجرا کنند تا باعث پیشگیری، ممانعت، کشف، تحقیق و تعقیب تجارت غیرقانونی چنین کالایی گردد و برای محقق شدن این هدف با یکدیگر همکاری کنند. 
ب) هر اقدام ضروری که طبق قوانین ملی لازم است را اتخاذ کنند تا تأثیرگذاری مقام‌ها و دستگاه‌های صلاحیت‌دار، از جمله گمرک و پلیس که نقشی در پیشگیری، بازدارندگی، کشف، تحقیق و تعقیب و ریشه‌کنی تمام اشکال تجارت غیرقانونی کالاهای مشمول این تشریفات (پروتکل) را دارند افزایش یابد. 
پ) اقدامات موثری را برای تسهیل یا دریافت کمک‌های فنی و حمایت‌های مالی، ایجاد ظرفیت و همکاری‌های بین‌المللی برای محقق کردن نیل به اهداف این تشریفات (پروتکل) اتخاذ نمایند و اطمینان حاصل کنند که دسترسی به اطلاعات و امکان مبادله امن آن به موجب این تشریفات (پروتکل ) برای مقام‌های صلاحیتدار ممکن باشد. 
ت) طبق نظام‌های اداری و حقوق داخلی مربوط بخود همکاری نزدیک را با یکدیگر داشته باشند تا کارایی اجرای قانون برای مقابله با اعمال غیرقانونی از جمله اعمال مجرمانه احراز شده طبق ماده 14 این تشریفات (پروتکل) افزایش یابد. 
1. برای تحقق اهداف کنوانسیون چهارچوب سازمان بهداشت جهانی در مورد کنترل دخانیات و به منظور ریشه کنی تجارت غیرقانونی فرآورده‌های دخانی و تجهیزات تولیدی، هر عضو باید از طریق مقام صلاحیتدار و طبق قوانین ملی، انجام هر یک از فعالیت‌های زیر را توسط هر شخص حقیقی یا حقوقی به جز اشخاص دارای مجوز یا تأییدیه مشابه ( که از این پس به آن «مجوز» گفته می‌شود) یا داخل نظام کنترل، ممنوع کند: 
الف) تولید فرآورده‌های دخانی و تجهیزات تولید
ب) واردات یا صادرات فرآورده‌های دخانی و تجهیزات تولید
2. زمانی که فعالیت‌های زیر طبق قوانین ملی ممنوع نباشد، هر عضو خواهد کوشید تا برای این فعالیت‌ها، تا حدی که مناسب تشخیص داده می‌شود، برای هر شخص حقیقی یا حقوقی دست اندرکار مجوز صادر کند: 
الف) خرده فروشی فرآورده‌های دخانی
ب) کاشت تنباکو، به جز کشاورزان، مزرعه داران و تولیدکنندگان خرد سنتی
پ) نقل و انتقال مقادیر تجاری فرآورده‌های دخانی و تجهیزات تولید 
ت) عمده فروشی، واسطه‌گری، انبارداری یا توزیع توتون و فرآورده‌های دخانی یا تجهیزات تولیدی
به منظور تأمین امنیت بیشتر زنجیره عرضه و کمک به انجام تحقیق و تفحص در تجارت غیرقانونی فرآورده‌های دخانی، اعضاء موافقت می‌نمایند که ظرف پنج سال پس از لازم الاجراء شدن این تشریفات (پروتکل) نظام ردگیری و ردیابی جهانی مشتمل بر سامانه‌های ردگیری و ردیابی ملی و یا منطقه‌ای و نیز یک کانون اشتراک‌گذاری جهانی اطلاعات را ایجاد کنند که در دبیرخانه کنوانسیون چهارچوب سازمان بهداشت جهانی در مورد کنترل دخانیات مستقر و در دسترس تمام اعضاء خواهد بود تا آنها را قادر به استعلام و دریافت اطلاعات مربوط نماید. متن کامل قانون الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران و پروتکل ریشه کنی تجارت غیرقانونی محصولات دخانی در سایت ماهنامه توتون صنعت به آدرس www.totonsanat.ir در دسترس است.