اصلاح ساختار شرکت دخانیات ایران قبل از واگذاری، تکلیفی بر عهده حاکمیت بود

به گزارش توتون صنعت ، جلسه انجمن تولیدکنندگان واردکنندگان و صادرکنندگان محصولات دخانی با حضور مدیر عامل شرکت دخانیات و اعضای هیات مدیره انجمن برگزار گردید. فرصتی شد تا با محمد رضا تاجدار، رئیس انجمن تولیدکنندگان ، واردکنندگان و صادرکنندگان محصولات دخانی گفتگویی در خصوص صنعت دخانیات داشته باشیم که متن گفتگو را با هم می‌خوانیم.

 با تشکر از جنابعالی که فرصتی را در اختیار ما قرار دادید برای شروع گفتگو لطفا بفرمایید از نظر شما موانع تولید در صنعت دخانیات چیست؟

اساساً به خاطر تحریم‌های ظالمانه‌ای که اتفاق افتاده شرایط تولید برای همه بخش‌ها و صنایع سخت می‌شود ولی وقتی موضوع دخانیات که مطرح می‌شود، تحریم‌های داخلی دستگاه‌های اجرایی کشور هم اضافه می‌شود و شرایط صد چندان دشوار می‌شود. مثلا در مورد تخصیص ارز، با تاخیر حدود ۸۰ روز یا سه ماهه، نیاز ارزی برای واردات مواد اولیه تامین می‌شود ولی وقتی موضوع تولید طرح می‌شود می‌پرسند ، تولید چه موادی است( کالای دخانی در اولویت نیست)، متأسفانه بدون توجه به نیاز کشور و ۱۲ میلیون مصرف کننده که اگر تولید کننده داخلی تولید نکند کالای دخانی از مبادی غیر رسمی به صورت قاچاق وارد کشور می‌شود و چندین برابر ارزی که شما به مواد اولیه تخصیص می‌دهید، ارز از کشور خارج می‌شود و می‌گویند؛ سیگار تولید نکردی، هم نکردی و این بزرگترین ناراحتی و نگرانی در حوزه تولید کالای دخانی در کشور است و ما باید تلاش کنیم این نگاه را اصلاح کنیم و به حاکمیت این را بقبولانیم که موضوع صنعت با مصرف متفاوت است. واقعاً به صنعت دخانیات هم مثل یک صنعت واقعی باید توجه شود صنعتی که سالانه بالغ بر 20 همت مالیات پرداخت می‌کند و نیاز ۱۲ میلیون مصرف کننده را تامین می‌کند بایستی حمایت‌های لازم از این صنعت انجام شود، مانند تامین اعتبار ارز برای خرید مواد اولیه یا تامین قطعات و  بازسازی و نوسازی ماشین آلات، تا این صنعت قابلیت رقابت با تولیدات بین‌المللی را داشته باشد.

 صحبت از مالیات کردید. ما هر ساله در زمان تصویب بودجه با یک سری حاشیه‌ها در رابطه با مالیات دخانیات مواجه هستیم. در این رابطه چه نظری دارید؟

متأسفانه در حال حاضر ما یک سند راهبردی در کشور نداریم و سیاست گذاری در صنعت دخانیات به نوعی در اختیار وزارت بهداشت قرار دارد. به واسطه ارتباط گسترده آن  وزارتخانه با مجلس و بنا به تاکید بر مضرات مصرف سیگار، از سمت کمیسیون بهداشت و کمیسیون مبارزه با مصرف دخانیات به صنعت دخانیات وارد می‌شود.

 تاجدار افزود: متأسفانه به جای اینکه در حوزه دخانیات کار فرهنگی انجام شود و مضرات مصرف سیگار از دوران پیش دبستانی و مدارس آموزش داده شود، هیچ اقدامی صورت نمی‌گیرد. تنها زمانی که قرار است بودجه کشور تصویب شود، با افزایش عوارض و مالیات سعی می‌کنند میزان مصرف را کنترل کنند. دوستان اعتقاد دارند که افزایش ۱۰ درصدی قیمت باعث کاهش ۴ تا ۵ درصدی مصرف می‌شود. او همچنین به تفاوت‌های ایران با کشورهای دیگر اشاره کرد و گفت: جمهوری اسلامی ایران شرایط متفاوتی دارد. کشورهای همسایه‌ای مانند امارات متحده عربی وجود دارند که انواع سیگارهای قاچاق در آنجا تولید می‌شوند. به راحتی سیگارهایی که در دبی تولید شده‌اند، به کشور وارد می‌شوند. هر گونه سیاست‌گذاری اشتباه در حوزه قیمت‌گذاری و عوارض مالیاتی می‌تواند قاچاق را سودآور کند و سیل سیگارهای قاچاق به کشور وارد شود. تاجدار ذکر کرد که در حال حاضر، سبد محصولات قاچاق به مراتب غنی‌تر از سبد محصولات قانونی توزیع‌کنندگان شده است. او توضیح داد که تمامی سیگارهای الکترونیک و حرارتی موجود در کشور به صورت قاچاق وارد شده و حتی یک نخ نیز از مبادی قانونی وارد نمی شود به گفته ایشان، حدود ۹۰ درصد تنباکوی معسل مصرفی در کشور که بالغ بر ۱۲ هزار تن است، به صورت قاچاق وارد می‌شود یا توسط تولیدکنندگان غیرمجاز اصطلاحا زیر پله‌ای تولید می‌گردد. همچنین، محصولات کمپانی فیلیپ موریس نیز از مبادی غیر رسمی وارد می‌شوند. به‌طور کلی، براساس آمار بالغ بر ۵۰۰ نوع محصول قاچاق به کشور وارد می‌شود. تاجدار در ادامه گفت: این موارد منجر به غنی‌تر شدن سبد قاچاق شده و توزیع‌کنندگان به سمت توزیع سیگارهای قاچاق سوق پیدا می‌کنند. بنابراین، ما توزیع‌کنندگان قانونی بیشتری را از دست می‌دهیم و دوباره میزان قاچاق افزایش می‌یابد. او تصریح کرد که افزایش مالیات به‌طور متناسب نیست و به همین دلیل در حال حاضر تولیدکنندگان داخلی روز بروز سهم بیشتری از بازار را از دست می‌دهند و سهم بیشتری از سود ناچیز تولیدکنندگان داخلی در اختیار سبد قاچاق قرار می‌گیرد.

 مالیات دریافتی، ردیف‌ هزینه‌‌هایی در بودجه کل کشوردارد به نظر شما چقدر از مالیات دریافتی دقیقاً در همان ردیف‌ها هزینه می‌شود ؟

بر اساس اطلاعاتی که از مسئولین وزارت بهداشت اخیراً شنیده‌ا‌م آنچه که می‌بایست وصول می‌شد و در اختیار وزارت بهداشت یا سازمان تربیت بدنی قرار می‌گرفت تقریباً صفر بوده است. طی گزارش‌هایی که مسئولین وزارت بهداشت به سازمان بهداشت جهانی می‌دهند اعلام می‌کنند که وصولی‌ها از سمت دخانیات خیلی پایین است لذا در ارزیابی‌ها رنگ مالیات وصولی قرمز تعریف می‌شود و برای اینکه این رنگ قرمز تبدیل به رنگ سبز شود مسئولین وزارت بهداشت مجبورند در مجلس فشار بیشتری بگذارند تا این وصولی‌ها افزایش یابد و این رنگ قرمز تبدیل به رنگ سبز شود در حالی که بارها ما از سازمان امور مالیاتی خواهش کردیم که رقم صحیح مالیاتی که تولید کننده یا توزیع کننده پرداخت می‌کند را در اختیار وزارت بهداشت قرار بدهند که در این صورت دیگر ما با این همه فشار برای افزایش مالیات از سوی وزارت بهداشت مواجه نباشیم. رقم واقعی مالیات پرداختی در ایران بسیار بالاتر از این چیزی است که در مجامع جهانی گزارش می‌شود.

 با توجه به اینکه رهبر معظم انقلاب شعار امسال را «سرمایه‌گذاری برای تولید» نام نهادند در صنعت دخانیات در این زمینه چه تحولی می‌شود ایجاد کرد؟

به حمدالله امسال خوب شروع شد و شعار سال، شعار بسیار جامع و کاملی برای حوزه تولید بود و از طرفی مذاکراتی که شروع شده به حمدالله این نوید را می‌دهد که شرایط تحریمی برای ما بهبود پیدا کند و فضا برای ورود سرمایه‌های جدید فراهم شود. البته به نظر می‌رسد اگر دولت مقداری بروکراسی اداری را تعدیل کند و به سرمایه‌گذار فرصت داده شود و مجوزها با تسهیل بهتری اتفاق بیفتد، قطعاً سرمایه‌های خارجی به این سمت سوق پیدا خواهد کرد. ما در حوزه بسته‌بندی توانستیم کاملاً مواد مورد نیاز را داخلی کنیم مثل اتیکت، قراصه، سلفون و هر آنچه در این حوزه استفاده می‌شود . اما در دو بخش هنوز نتوانستیم داخلی سازی کاملا موفقی داشته باشیم یعنی در حوزه ساخت مانند کاغذ سیگار، کاغذ فیلتر، خود فیلتر و بخشی هم در حوزه توتون هنوز متاسفانه وابستگی زیادی به خارج داریم. انجمن امسال خیلی پیگیر است که با همکاری چند شرکت در تولید استات سلولز در کشور وارد شویم البته تکنولوژی پیچیده‌ای دارد ولی سعی می‌کنیم که با توجه به شعار سال بتوانیم در این حوزه سرمایه‌گذاری خوبی انجام دهیم و با این کار حدوداً ۲۰ درصد از نیاز ارزی کشور به این کالا کاهش می‌یابد و از سویی مقدار زیادی هم اشتغال زایی می‌کنیم و نیاز تولید کننده‌های داخلی را از این محل تامین خواهیم کرد.

 با توجه به اینکه جنابعالی هم عضوی از خانواده شرکت دخانیات ایران بودید، جایگاه و ا ثرگذاری شرکت دخانیات ایران را در این صنعت چگونه می‌بینید؟

بیش از ۸۰ سال شرکت دخانیات ایران انحصار تولید دخانیات در کشور را در اختیار داشت و تقریباً تمام کارشناس‌هایی که در حوزه دخانیات کشور حضور دارند پایه‌ و شروع کارشان از شرکت دخانیات ایران بوده و تقریباً تمام این دوستان که در حوزه دخانیات در بخش خصوصی فعال هستند در گذشته به طریقی با شرکت دخانیات ایران در ارتباط بودند و علاقه ویژه‌ای به این مجموعه دارند. متاسفانه در سال ۹۱ که موضوع واگذاری شرکت دخانیات ایران خیلی با عجله و در قالب رد دیون اتفاق افتاد و وظایف حاکمیتی آن از وظایف تصدیگری جدا شد و در اختیار مرکز برنامه ریزی و نظارت بر دخانیات قرار گرفت، تکلیفی بر عهده حاکمیت بود که باید قبلا اصلاح ساختار در شرکت دخانیات انجام می‌داد. برای مثال یک واحد تولیدی که الان در کشور فعال است با حدود ۱۸۰ نفر نیروی انسانی، سالانه ۴ میلیارد نخ تولید می‌کند. سهم امروز دخانیات ایران تقریبا 10 میلیارد نخ در سال است، و در قاعده درست این شرکت حداکثر به 500 نفر نیروی انسانی نیاز دارد اما در حال حاضر شرکت دخانیات بیش از چهار هزار نفر نیرو دارد و این در حالی است که حداقل دو هزار نفر از این نیروها بواسطه وظایف حاکمیتی مثل قاچاق یا صدور مجوزها که در گذشته در اختیار این شرکت بود، جذب شده بودند و طبیعی بود که این دو هزار نفر می‌بایست به بخش حاکمیتی منتقل می‌شدند که این ناشی از عدم اصلاح ساختار است. از طرفی دولت می‌بایست نوسازی و بازسازی شرکت را قبلا انجام می‌داد تا این شرکت آماده رقابت با شرکت‌های بین‌الملل شود و این اتفاق هم نیافتاد و طبیعی بود که سهم خودش از بازار را از دست بدهد. لذا من قبلا هم بیان کرده ام که حاکمیت به شرکت دخانیات ایران بدهکار است و پیشنهاد دادم که حداقل باید مدت 5 سال شرکت دخانیات ایران از پرداخت مالیات معاف شود و از محل آن تعدیل نیرو و اصلاح ساختار، نوسازی ماشین آلات و پرداخت بدهی‌ها انجام شود و خودش را آماده رقابت با بخش خصوصی کند . در آن موقع است که قطعا می‌تواند با توجه به نیروهای متخصص و برندهایی که دارد، سهم خود از بازار مصرف را پس بگیرد.