صنعت پخش کالای دخانی وچالش ها

شبکه توزیع کالای دخانی شامل عاملین توزیع کشوری، عاملین پخش استانی و شبکه خرده فروشی‌ها هستند که به ترتیب کالا را از تولیدکننده دریافت و به مصرف کننده نهایی می‌رسانند. در کنار این شبکه یک شبکه توزیع مویرگی هم هست که مستقیماً تولیدات کارخانجات تولیدی را به خرده فروشی‌ها تحویل می‌دهند. طبق آخرین آمار در کل کشور اشخاص دارنده مجوز توزیع سراسری 296 نفر و دارندگان مجوز پخش استانی 4399 نفر و مجموعاً 4695 مورد اعم از حقیقی و حقوقی هستند. این غیر از توزیع کنندگان خرد به شکل سوپرمارکت‌های دارای مجوز توزیع محصول دخانی یا فاقد مجوزها می‌باشند.

توزیع کنندگان کالای دخانی دارای تشکلی به نام انجمن توزیع کالای دخانی هم هستند. در این شماره به مسائل و مشکلات این بخش از صنعت دخانیات ایران پرداخته‌ایم و دیدگاه‌های دست اندرکاران اعم از اعضای انجمن مذکور و فعالین توزیع و همچنین نظرات مسئولین امر در امور حاکمیتی و سیاستگذاری را در این مورد جویا شده‌ایم.

مراجعه سازمان امور مالیاتی به تراکنش‌های بانکی سنوات قبل عاملین توزیع، وجود کالاهای قاچاق و درجه دو در بازار، نحوه تعامل با شرکت‌های تولیدی، مالیات بر ارزش افزوده و بالاخص مسائل و مشکلات توزیع کنندگان در ثبت اطلاعات در سامانه جامع تجارت و عدم امتداد سامانه مذکور تا سطح خرده فروشی و نداشتن کاربرد در ممانعت از عرضه کالای قاچاق، اهم مسائل و مشکلاتی است که توزیع کنندگان مطرح می‌کنند. درمقابل مسولان امر برخی از انتظارات و توقعات توزیع کنندگان را ناشی از بی‌اطلاعی از قوانین و مقررات و عدم آشنایی کامل آنان با ظرفیت‌ها و قابلیت‌های سامانه جامع تجارت می‌دانند. البته توزیع کنندگان هم منکر ضعف‌های موجود در کلان نظام توزیع محصولات دخانی نیستند و به ضرورت تحول و نوآوری در این بخش تأکید دارند. همچنین سامانع جامع تجارت را واجد برخی قابلیت‌ها می‌دانند که می‌تواند بهبود و ارتقاء یابد.

 ثبت اطلاعات مصرف‌کننده نهایی  در سامانه جامع تجارت عملی نیست 

 مصطفی کربلایی
دبیر انجمن تولیدکنندگان کالای دخانی، عضو هیات مدیره انجمن توزیع‌کنندگان:  

وزارت صمت سامانه جامع تجارت را بر اساس قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز راه‌اندازی کرده است. موضوع این است که این سامانه می‌خواهد از نقطه آغاز تولید کالاهای دخانی تا نقطه پایان را رصد کند و ببیند تولید به کجا ختم می‌شود خودشان حدسشان این است که با طراحی این سامانه بحث مبارزه با قاچاق انجام می‌دهند. ما به‌عنوان کارشناس این صنعت چندین بار توضیح دادیم که اساسا کالای قاچاق در این حلقه و دایره نیست که بتوانید به کمک سامانه دنبال کنید.  به هر حال ما با کلیات سامانه مشکلی نداشتیم اما سامانه در ابتدا چند مشکل بزرگ داشت. اینکه سرعت دستگاه‌های سیگارت ساز و تیراژی که داشتند، به حدی بود که اجازه نمی‌داد بارکدها را روی هر پاکت سیگار نصب کنیم، یکی از این مشکلات است. در واقع امکانات فنی اجازه نمی‌داد که بارکد نصب شود. وزارت صمت برای ردیابی کالاهای دخانی ابتدا از کارتن بارکد زدن را شروع کرد و بعد روی باکس و اکنون بارکدها روی بسته هم نصب می‌شود. یک بحثی که داشتند این بود که باید کد یکتایی برای هر بسته پاکت سیگار تعریف شود. این کد باید رابطه والد و فرزندی با باکس داشته باشد و باکس هم همین رابطه را با کارتن سیگار باید داشته باشد. اینکه تا چه حد می‌توانستند این کار را پیاده کنند، مسئله‌ای بود که مشکل‌ساز شد. از لحاظ فیزیکی همه کارخانه‌ها به جز یک شرکت که نتوانسته همه محصولاتش را سر خط کند و داخل این سیستم بیاورد، توانسته‌اند این کار را انجام دهند و بارکد روی پاکت سیگار نصب کنند. منتها اینکه کارکرد این موضوع چیست، مشخص نیست. اکنون تمام شرکت‌های تولیدکننده بارکدها را توسط چیزی مثل هالوگرام روی پاکت‌ها نصب کرده‌اند اما واقعیت این است که ما نمی‌دانیم چه کسی بر روندها نظارت می‌کند و اینها را کنترل می‌کند.

ما تحلیل‌مان این است که این سامانه نهایتا کارکرد مالیاتی دارد. کارکرد مالیاتی این‌گونه است که هیچ تولیدکننده‌ای نمی‌تواند بگویدکه من هزار کارتن تولید کردم، در صورتی که دو هزار کارتن تولید کرده بوده است. این سامانه چنین کارکردی دارد و می‌تواند کمک کند.  اکنون این سامانه مشکلات عدیده‌ای برای صنعت درست کرده است. گفته‌اند که کارخانه وقتی محصولش را می‌فروشد، باید در سامانه درج کند. عاملین کشوری تایید کنند. سپس عاملین کشوری هم که کالا به استانی می‌فروشند، در سطح استانی هم باید دریافت کالا تایید شود. از مرحله استانی به بعد دیگر باکس فروشی رخ می‌دهد. اینکه فرض کنید تعداد افرادی که دخانیات می‌خرند، همه یک به یک باید این سامانه را تایید کنند، منطقی نیست. این مسئله یک معضل بزرگی برای صنعت دخانیات شده است.

در یک مقطع زمانی این رویه باعث شد که بازار قفل شود. به نظر من خود آقایان متصدی سامانه به این نتیجه رسیدند که سامانه تا حلقه استانی و عامل استانی کارکرد دارد. از حلقه استانی به بعد مشکلات عدیده‌ای شروع می‌شود. عامل استانی نمی‌تواند بارش را بفروشد، باید از خریدار کد ملی بگیرد. فرض بگیرید یک شخصی سیگار مصرف می‌کند و یک باکس را می‌خواهد برای مصرف شخصی خریداری کند. آیا این فرد حاضر است کد ملی برای دریافت کالا بدهد؟ واقعیت این است که ما هنوز نمی‌دانیم سامانه به چه دردی می‌خورد یعنی اینکه برای صنعت دخانیات هنوز معلوم نیست کارکرد سامانه چیست و این صنعت از کارکردهایی که برای سامانه تعریف کرده‌اند، بی‌بهره بوده و سامانه جامع تجارت هیچ کمکی به صنعت نکرده است. در واقع می‌توانم بگویم که هیچ کمکی به تولید کننده هم
نکرده است. ما هر وقت با متصدیان سامانه جلسه می‌گذاریم، می‌گویند که این تکلیف قانونی است و باید آن را انجام دهیم. درست هم می‌گویند، استقرار سامانه جامع تجارت یک تکلیف قانونی است. ولی وقتی در مورد معضلات صحبت می‌کنیم واقع‌اش این است که کمتر معضلات رفع می‌شود. خیلی از استان‌ها همین سامانه را به نوعی بهانه کردند و موردهای متعدد داشتیم که کالای تولید داخل توسط قضات ضبط شده است. تقریبا 95 درصد کالای رسمی کشور اعم از وینستون، کنت و بیستون تولید داخل است. قاضی این کالا را به دلیل عدم تایید سامانه گرفته و کالای رسمی را ضبط کرده است.

بعد ما به مسئولان سامانه جامع تجارت مراجعه می‌کنیم، مدیران به ما می‌گویند که قاضی حق ضبط کالا را ندارد. در حالی که بر اساس بخشنامه‌هایی که شما از طریق مرکز نظارت و برنامه‌ریزی (ستاد ) صادر کردید، قاضی که در دور افتاده‌ترین نقاط ایران نشسته است، این حق را دارد و آن بخشنامه برایش ملاک عمل است و حرف شما را نمی‌شنود. نمی‌داند خلاءهای سیستم و سامانه کجاست. نمی‌داند سامانه اصلا کار نمی‌کند. یا وقتی کاربرانش از یک تعدادی بالاتر می‌رود، هنگ می‌کند. این سامانه مشکلات مختلفی دارد. تولیدکنندگان به دلیل اینکه سرمایه کلانی به کشور آورده‌اند و می‌خواهند کار سالم کنند، از هر گونه شفاف‌سازی در صنعت دخانیات استقبال می‌کنند. به شرط اینکه این شفاف‌سازی خودش باعث نشود تولید دچار خلل شود. خود دوستان سامانه هم می‌دانند در برخی مقاطع این اتفاق در حال رخ دادن بود اما انصافا اگر منطقی بودن مسئولان سامانه و در حقیقت شناخت خوبی که در این چند سال از صنعت پیدا کردند، نبود شاید سامانه باعث می‌شد که تولید آسیب ببیند. دوستان کارشناسی که مسئول سامانه هستند، خودشان پای کار آمده‌اند و مسایل را می‌بینند و خیلی جاها خودشان با مسئولیت خودشان کار را جلو می‌برند. بعضی وقت‌ها به این نقطه می‌رسند که سامانه اینجا بد کار می‌کند، ولی می‌گویند به خاطر روی زمین بودن تولیدات از این مسئله چشم‌پوشی می‌کنیم تا جلو برویم اما این روند تا وقتی ادامه دارد که مسئول سامانه همین انسان‌های شریفی باشند که اکنون هستند. به هر دلیلی فرض کنید این افراد عوض شوند و آدم جدید بیاید. افراد جدید نه شناختی از صنعت دارند و نه شناختی از سامانه دارند. آن وقت معضل ما دو چندان می‌شود و این افراد را باید توجیه کنیم که این سامانه مشکل دارد و شرکت‌ها نمی‌خواهند شما را دور بزنند و تخلف کنند. ما همواره نگران آن روز هستیم.

سیگار درجه دو بلای جان بازار

 عنایت مهرآیین، توزیع‌کننده عمده دخانیات:  

در حال حاضر برخی محصولات دخانی روی پاکت‌های خود تاریخ انقضا ندارند و فقط تاریخ تولید روی آنها درج شده است. البته عدم درج تاریخ انقضا یک مسئله عمومی است و معمولا دو سال بعد از تولید، زمان مصرف محصول دخانی منقضی می‌شود. اما مسئله اصلی عرضه محصولات دخانی بدون توجه به زمان حداقل سه ماه ماندگاری به بازار است. از آنجا که تولید شرکت‌های دخانی کم است، محصولاتشان را به محض تولید به بازار عرضه می‌کنند، در حالی که نباید این‌گونه باشد. به سیگار اسانسی می‌زنند که برای جذب در دمار داخل آن، سه ماه زمان نیاز است.

سیگار مثل آرد است. این روزها نان مزه ندارد. اگر آرد داخل سیلو برود و سه ماه یا شش ماه بعد مصرف شود، کیفیت نانش خیلی عالی می‌شود. در مورد سیگار هم وضعیت همین‌طور است. وقتی به سیگار اسانس می‌زنند باید این اسانس به دمار داخل سیگار منتقل شود تا کیفیت محصول بهتر شود.

یکی دیگر از مشکلات صنعت دخانیات زیاد شدن کالای تقلبی در کنار محصول اصلی است. کالاهای تقلبی کیفیت محصول داخلی را هم خراب کرده‌اند. کارخانه‌هایی در سلیمانیه عراق هستند که محصول تقلبی تولید کرده و وارد بازار می‌کنند. اکنون به خاطر اینکه سیگارهای داخلی ماندگاری ندارند، مصرف کننده می‌گوید که کالا کیفیت ندارد بنابراین جذب محصول تقلبی می‌شود. اگر تولید زیاد باشد و کالا در بازار وجود داشته باشد، این مشکلات پیش نمی‌آید. این روزها مواد اولیه در بازار کم است. اگر امروز به شرکت دخانیات ایران پول بدهیم، یک ماه دیگر کالا به ما تحویل می‌شود. قبلا که شش ماه بعد کالا تحویل می‌داد. این مسایل باعث شده است که در روند توزیع مشکل ایجاد شود.

انجمن می‌تواند نقش موثری در مقابله با ورود کالای قاچاق به بازار داشته باشد. این مجموعه می‌تواند پیگیری کند، شرکت‌ها هم کمک کنند تا کالای قاچاق وارد بازار نشود. باید با ستاد مبارزه با قاچاق کالا هماهنگ شود که محصول درجه دو وارد بازار نشود و این روند کنترل شود. با این همه سرمایه‌گذاری که این شرکت‌ها انجام داده‌اند، باید خودشان در بازار ورود کنند تا کالای درجه دو آنها به بازار وارد نشود. ما اگر به این مسئله ورود کنیم، به ما می‌گویند به شما چه ارتباطی دارد که این مسایل را پیگیری می‌کنید. محصولات تقلبی حتی هولوگرام‌های مشابه جنس اصلی را دارند. وقتی زیر دستگاه نگاه می‌کنیم، روی هولوگرام نوشته است که این محصول متعلق به فلان شرکت است. نمی‌دانم هولوگرام را از کجا می‌آورند. کالای تقلبی که می‌آید کیفیت کالای اصلی را از بین می‌برد و متاسفانه شرکت‌هایی که با این همه سرمایه‌گذاری راه‌اندازی شده‌اند، متضرر می‌شوند و مشتری‌های خود را به مرور زمان از دست می‌دهند.کنترل ورود کالای درجه دو به بازار خیلی راحت است و باید خود شرکت‌ها، وزارت صمت و ستاد مبارزه با کالای قاچاق به این مسئله ورود کنند.

آموزش لازمه استقرار سامانه جامع تجارت

محسن امیدی، توزیع کننده عمده دخانیات:

یکی از مشکلات اساسی صنعت دخانیات، سردرگمی وزارت صنعت، معدن و تجارت در مورد دخانیات است. در چارت این وزارتخانه تجدید نظر شده و نمی‌دانیم مرکز نظارت بر دخانیات از ساختار این وزارتخانه حذف شده است یا نه. اگرچه اعلام کرده‌اند که مرکز نظارت بر دخانیات همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد اما هنوز برای آن بودجه‌ای تعریف نکرده‌اند و در صنعت و معدن و تجارت هم اسمی از مرکز نظارت برای سال جاری نیامده است. اگر مرکز نظارت سر جایش بماند، بهتر می‌تواند مشکلات صنف ما را پیگیری کند. انجمن توزیع‌کنندگان دخانیات هم می‌تواند خیلی به صنف ما کمک کند. انجمن می‌تواند مسایل صنفی ما را پیگیری کند. اگرچه همکاران نبود تاریخ انقضا بر روی بسته سیگار را یکی از مشکلات این حوزه می‌دانند اما در هیچ جای دنیا روی بسته سیگار تاریخ انقضا نمی‌زنند.

سیگار در دسته محصولاتی است که برای افزایش کیفیت باید مدت ماندگاری در انبار داشته باشد. سیگار هم مثل برنج می‌ماند وقتی که بخواهید برنج را بپزید اگر تازه باشد، شفته می‌شود. سیگار بلافاصله بعد از تولید اگر مصرف شود، مزه خوب نمی‌دهد. وقتی زمان تولید می‌گذرد، بعد از یکسال و یکسال و نیم، تازه جا می‌افتد. این محصول بهتر است که تاریخ انقضا نداشته باشد، چون مردم به این تاریخ نگاه می‌کنند و طبع خود را عوض می‌کنند. در همه دنیا هم سیگار تاریخ انقضا ندارد. هیچ‌کدام از سیگارهای ترکیه تاریخ انقضا ندارند.

بنابراین تولیدکننده ایرانی هم نمی‌تواند متفاوت از دنیا عمل کند. تمام برندهای سیگارهای تولید داخل مشابه همه جای دنیا تاریخ تولید دارند. ما هم باید با دنیا پیش برویم. اگرچه همکارانم سامانه جامع تجارت را یکی از مشکلات این حوزه می‌دانند اما من با این سامانه مشکلی ندارم. تحریم‌ها باعث شده است که دولت 10 سال جلو بیفتد و به‌روز رسانی سیستماتیک در برخی فرایندها انجام دهد. سامانه جامع تجارت در همین راستا برای سراسر ایران طراحی شده است. با این سامانه حساب‌ها کنترل می‌شود و همه چیز رصد می‌شود. در واقع مسئولان کشور ما تازه می‌خواهند خود را به کشورهای اروپایی برسانند. حرکت به سمت تکنولوژی و اقدامات روز دنیا بالاخره باید از یک جایی شروع می‌شد. در ایران هم با طراحی سامانه جامع تجارت شروع شده است تا همه را رصد کنند و ببینند هر کس چقدر بار می‌فروشد و می‌خرد. در سامانه جامع تجارت برخلاف نظر بعضی همکاران، امکان اعلام حجم محصول به صورت کارتن و قراصه هم وجود دارد. قراصه به معنی باکس است و صرفا با زدن یک گزینه می‌توان واحد اعلام محصول را تغییر داد. همکارانی که می‌گویند صرفا با واحد بسته می‌توان در سامانه حجم کالا را ثبت کرد، وارد سیستم نشده‌اند که ببینند چه کارهایی می‌شود داخل سیستم انجام داد. در نتیجه اگر یک دوره آموزشی گذاشته شود، همکاران متوجه خواهند شد که چگونه می‌توانند کالای خود را راحت‌تر اظهار کنند و مشکلاتشان در سامانه برطرف می‌شود. من با وجود سیستم جامع تجارت موافقم زیرا باید روند به روز شدن از یک جایی شروع شود.

تشدید قاچاق با افزایش مالیات

حکمت ا... یوسفی، توزیع کننده عمده دخانیات:

مجلس قصد دارد در قانون بودجه 1401، میزان مالیات دخانیات را افزایش دهد. در صورت تصویب این قانون قاچاق به شکل وحشتناکی افزایش خواهد یافت و محصولات قاچاق جایگزین تمام برندهای داخلی می‌شود. این مسئله ضربه بزرگی به برندهای دخانیات، برندهای وارداتی و تولیدات شرکت‌های داخلی وارد خواهد کرد. زیرا اگر دیماه رقم مالیات بر ارزش افزوده 150 میلیون تومان می‌شود از این پس، این رقم 400 میلیون برای سیگارهای خارجی و 250 میلیون تومان برای سیگارهای ایرانی می‌شود.

کاسب این‌قدر نخورده است که بخواهد این میزان مالیات بدهد. مسئله ما فقط افزایش مالیات سال آینده نیست. بلکه فعالان صنعت دخانیات با وجود آنکه فاکتور خرید دارند و میزان خرید اجناس آنها مشخص است اما دارایی، میزان مالیات را بر اساس فاکتورها تعیین نمی‌کند بلکه یک رقم برآوردی بسته به شرایط هر کس برای افراد در نظر می‌گیرد. ما حتی می‌گوییم دفتر، اسناد، مدارک و همه چیز مشخص است، حسابرس هم داریم اما برای آنها اظهارات ما قابل قبول نیست. دارایی در این چندین سال نه برای ما بلکه برای اکثر افراد، یک رقم آزاد را به‌عنوان مالیات در نظر می‌گیرد و هیچ توجیهی برای آن ندارند.  به دلیل وضع مالیات‌های سنگین همکارانی داریم که 15 تا 30 یا 40 سال در این صنعت فعال بودند و کار در این حوزه را رها کردند. هر کس این روزها فعال است، تازه کار بوده و دو تا سه سال سابقه کار در این حوزه دارد. این افراد هم اگر می‌دانستند ممکن است چه اتفاقاتی بیفتد، وارد این عرصه نمی‌شدند.

مشکل دیگری که در این حوزه داریم، ظلمی است که در حق توزیع‌کنندگان عمده دخانیات می‌شود. من عامل توزیع عمده محصولات شرکت دخانیات هستم. این شرکت از بنده پول را می‌گیرد و 20 روز، یک ماه، دو ماه و گاهی بیشتر برند مد نظر را به ما تحویل می‌دهد. به‌عنوان یک توزیع کننده عمده، یک ودیعه به شرکت دخانیات داده‌ایم که جنس بگیریم. هر کس بسته به شرایط، یک عددی را به‌عنوان ودیعه داده است. با توجه به تورم، ودیعه‌ای که در آن زمان به شرکت دخانیات دادیم، با گذشت زمان بدون ارزش می‌شود.

وقتی بنده می‌خواهم بار بخرم باید قیمت بار را بدهم تا با تاخیر چند ماهه سفارش خود را تحویل بگیرم. طی این مدت تاخیر، پول پرداختی من بلوکه می‌شود تا جنس برسد. به نظر شما آن یک و نیم درصد سودی که من قرار است روی محصول بکشم و آن را بفروشم، جوابگوی خواب سرمایه من هست؟ شرکت دخانیات در کنار پخش عمده یک پخش مویرگی هم دارد. توزیع‌کنندگان مویرگی همان لحظه که پول می‌پردازند، جنس را تحویل می‌گیرند. برخی از این توزیع کنندگان فقط پروانه کسب دارند.

هر کارتن محصول را 50 یا نهایت 100 تومان بالاتر از نرخ فروش  می‌خرند اما سفارش خود را همان لحظه تحویل می‌گیرند. بعد از اینکه توزیع‌کنندگان مویرگی جنس تحویل گرفتند، توزیع کننده عمده به چه کسی می‌تواند بارش را بفروشد؟ این توزیع مویرگی ما را به دردسر انداخته است. بارها به دخانیات گفتیم اجازه دهد که توزیع بار مویرگی را توزیع‌کنندگان عمده به عهده بگیرند. روزانه بار را به ما بدهند و حداقل اجازه دهند ما با چند نفر عوامل این کار را انجام دهیم اما نپذیرفتند. در روند فعلی به توزیع کننده عمده ظلم می‌شود. توزیع‌کنندگان مویرگی بار را همان لحظه می‌گیرند و می‌فروشند. اما توزیع کننده عمده علاوه بر تاخیر در دریافت محصول، آنچه دریافت می‌کند کفاف نیازهای دو روز مشتریانش را هم نمی‌دهد. در استانی که من فعال هستم، ماهی 600 تا 700 کارتن بهمن کوچک مصرف می‌شود و دخانیات به من حداکثر 50 تا 80 کارتن سیگار می‌دهد. یا باید به مشتری بگویم که جنس ندارم یا اگر بخواهم مشتری مداری کنم، باید بار آزاد بگیرم که بحث پولشویی و هزار تا مشکل دیگر دارد. واقعا یک جوری گرفتار شده‌ایم.

مشکلات سامانه جامع تجارت برای توزیع کنندگان محصولات دخانی

هادی فدایی، توزیع کننده تنباکو:

عملکرد سامانه جامع تجارت مطلوب نیست. من البته مشکل خاصی نداشتم و از روز اولی که این سامانه اجرا شده است، در آن ثبت نام کردم. ولی مشکلات سامانه زیاد است. من به‌عنوان یک تنباکو فروش، باید بتوانم کالای خود را بر اساس وزن در سامانه ثبت کنم. اما معیار و واحدی که برای سامانه در نظر گرفته شده است، پاکت است. کالای من در سطل‌هایی به وزن یک کیلوگرم عرضه می‌شود و چهار بسته 250 گرمی در هر سطل وجود دارد. متولیان سامانه تجارت اجبارمان کرده‌اند که بر اساس هر پاکت 250 گرمی، کالای خود را در سامانه ثبت کنیم. این خیلی کار را برای توزیع‌کنندگان سخت می‌کند و اصلا امکان پذیر نیست. حتی کسانی که تنباکو را در بسته‌های 50 گرمی عرضه می‌کنند هم باید به صورت پاکتی محصول خود را در سامانه ثبت کند.

با این شیوه تعداد خیلی بالا می‌رود و وقتی دوباره می‌خواهیم برای مشتری فاکتور کنیم، دچار مشکل می‌شویم. ما کالای خود را پاکتی نمی‌فروشیم. بلکه برای مشتریان کارتن می‌زنیم. گاهی هم با سطل و باکس می‎فروشیم. در داخل هر باکس، 10 بسته 50 گرمی تنباکو جا می‌گیرد که ما باید حتما تعداد پاکت را محاسبه کرده و داخل سیستم وارد کنیم. نکته دیگری که درباره سامانه وجود دارد، این است که شرکت‌های توزیع کننده، محصولات خود را در سامانه درج می‌کنند اما خروج محصول و ارسال آن برای توزیع‌کننده خرد خیلی سخت است. مشتریان ما همه استانی هستند. هیچ‌کدام انباری ندارند که در سامانه تعریف شده باشد. ما برای اینکه از مسیر سامانه برای کالای خود خروج بزنیم، نیاز داریم که خریدار انبار کالا داشته باشد و در سامانه جامع تجارت هم ثبت نام کرده باشد. در حالی که بسیاری از خریداران ما انبار ندارند. ما اگر خروج از سامانه را نزنیم و کالا را تحویل بدهیم، مسئولان سامانه تجارت از ما بازخواست می‌کنند که کالای ورودی خود را به چه کسی فروخته‌ایم. مشتریان ما سنتی هستند و به همین خاطر در سامانه حضور ندارند.

ما مالیات می‌دهیم. فاکتور رسمی را به سامانه وارد می‌کنیم و برای خروج محصول هم فاکتور رسمی می‌زنیم. در ایران کارها سنتی انجام می‌شود و داشتن سامانه، کار را سخت می‌کند. مثل اروپا نیست که همه چیز سیستم داشته باشد. من چگونه می‌توانم یک خرده فروش در مشکین شهر اردبیل که با خودکار می‌نویسد را توجیه کنم که داخل سامانه ثبت نام کند و از آن مسیر کالا دریافت کند. توزیع کنندگانی داریم که 35 یا 36 ساله هستند اما کارهای الکترونیکی را متوجه نمی‌شوند. خوشبختانه با وجود تشکلی مثل انجمن تنباکو، خیلی از کارها پیگیری می‌شود. این انجمن برای ما خیلی مفید است. کارهای مالیاتی، اقدامات مرتبط با خود دخانیات و مرکز نظارت را پیگیری می‌کنند. داشتن تشکل خیلی خوب است اما انجمن به دلیل سنگ اندازی‌ها نتوانسته است به اهداف خود برسد. ما سال‌هاست تلاش می‌کنیم که دخانیات برای خود اتحادیه داشته باشد، در حال حاضر صنف دخانیات زیر نظر اتحادیه عطار و سقط فروشان است دل حالی که ما یک صنف بزرگ هستیم. گردش مالی که در دخانیات وجود دارد، شاید در هیچ صنف دیگری نباشد. ولی متاسفانه هنوز اتحادیه‌ای برای فعالان این عرصه تشکیل نشده است. انجمن می‌تواند تلاش کند که اتحادیه مناسب برای دخانیات تشکیل شود.

 درخصوص نظام توزیع و فروش شرکت دخانیات ایران آقای محمد شیخان که اخیرا عهده دار مدیرعاملی آن شرکت شده اند منتقد وضع موجود است. ایشان در نشست مدیران مجتمع‌ها و دفاتر بازاریابی و فروش استانی که چندی پیش برگزار شد اظهار داشت که شرکت در سال‌های گذشته به دلیل سیاست‌های غلط درگیر مافیا، رانت و فساد بود و ناکارآمدی در عرصه بازاریابی و فروش باعث گردید امروز سهم بازار شرکت دخانیات ایران به کمتر از ده درصد برسد.