تاثیر بیماری کرونا و قرنطینه بر مصرف دخانیات

بر اساس یافته‌های این تحقیق اگر چه گرایش افراد جدید به استعمال دخانیات کمتر شده است اما در میان مصرف‌کنندگان قدیمی محصولات دخانی بویژه سیگار شاهد افزایش چشمگیر مصرف روزانه هستیم به طوری‌که از هر ده نفر یک نفر افزایش متوسط
6 نخ سیگار در روز را گزارش کرده است اما از سوی دیگر شواهد نشان می‌دهد در طول دوره قرنطینه،
در میان افرادی که روزانه کمتر از 5 نخ سیگار مصرف می‌کردند و به یمن وابستگی کمتر آنها به نیکوتین، کاهش میل به مصرف سیگار و حتی در مواردی ترک سیگار گزارش شده است که این را می‌توان از اثرات مثبت قرنطینه سراسری به شمار آورد. این امر در میان گروه سنی جوان (18 تا 34 سال) به مراتب بیشتر از گروه‌های سنی بالای 35 سال مشاهده شده است که خود می‌تواند توضیحی بر نقش اجتماع و فضاهای عمومی شهری در افزایش گرایش افراد بویژه نوجوانان و جوانان به مصرف سیگار باشد به طوری که در طول مدت همه‌گیری ویروس کرونا و در پی قرنطینه سراسری، رعایت پروتکل‌ها و فاصله‌گذاری اجتماعی و در نتیجه کاهش حضور اجتماعی افراد، گزارش‌های امیدوارکنندهای از کاهش یا ترک مصرف سیگار در میان جوانان و زنان منتشر شده است.

تحقیقات نشان می‌دهد چگونه عواملی از جمله تغییر سبک زندگی، کاهش ساعات خواب شبانه، افزایش مشاجرات خانوادگی و افسردگی ناشی از آن در طول دوره قرنطینه بر رفتار مصرف‌کنندگان قدیمی و افزایش تمایل آنها به مصرف بیشتر سیگار تأثیرگذار بوده است. در این میان زنان به دلیل بالا رفتن مسئولیت‌های فردی، اجتماعی و خانوادگی از جمله افزایش حجم کار خانه، نگهداری از فرزندان به دلیل تعطیلی مدارس و مهدکودک‌ها و نبود خدمات اجتماعی مناسب برای پرستاری کودکان و سالمندان در منزل، بیشتر در معرض آسیب‌های ناشی از قرنطینه سراسری و افزایش گرایش به مصرف دخانیات قرار گرفته‌اند. همچنین افرادی که در معرض از دست دادن شغل و کسب و کار خود بوده‌اند نیز در مقایسه با افرادی که شغل ثابت و دولتی دارند، گرایش بیشتری به سمت مصرف دخانیات از خود نشان داده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که افراد شاغل دورکار به ویژه افراد مجرد به دلیل نبود قوانین سختگیرانه ممنوعیت استعمال دخانیات در محل کار و سهولت مصرف دخانیات در منزل و محیط‌های غیرکاری، افزایش محسوسی در میزان مصرف سیگار روزانه آنها مشاهده می‌شود.

اما از سوی دیگر نتایج نشان می‌دهد که در طول دوره پاندمی کرونا و اجرای قرنطینه سراسری و به دلیل محدودیت‌های ترددی و کاهش مسافرت‌ها که افراد مجبور به ماندن در منازل و در کنار خانواده بوده‌اند، اولا به دلیل بالا رفتن مشکلات اقتصادی و کاهش درآمدهای خانوار در پی تعطیلی کسب‌وکارها و دوما به دلیل ملاحظات خانوادگی در پرهیز از استعمال دخانیات در منزل برای جلوگیری از قرار دادن افراد خانواده بویژه کودکان در معرض دود دست دوم سیگار، موارد عدیده‌ای از کاهش یا ترک مصرف سیگار مشاهده شده است که این خود می‌تواند حاکی از اهمیت نقش کانون خانواده در کاهش مصرف دخانیات باشد.

در مطالعه دیگری که روی 3533 نفر انجام شده است که 76 درصد آن را زنان تشکیل می‌دادند، یافته‌ها نشان‌دهنده کاهش گرایش مصرف دخانیات از 25.1 به 21.8 درصد و 3.3 درصد ترک کامل مصرف دخانیات در طول دوره پاندمی بیماری کووید-19 و اجرای قرنطینه‌های سراسری می‌باشد. نتایج نظرسنجی‌ها در میان 2125 دانشجوی ایتالیایی نیز از کاهش گرایش به مصرف دخانیات از 39.7 به 36 درصد از زمان آغاز بیماری کرونا تاکنون حکایت دارد. 

به‌طور کلی تحقیقات نشان می‌دهد که بروز حوادث غیرمترقبه مانند شیوع بیماری کووید-19 و فشارهای روانی ناشی از آن بیشترین تأثیر مخرب را بر مصرف‌کنندگان قدیمی‌تر سیگار که دارای وابستگی شدیدی به نیکوتین برای ایجاد حس امنیت و آرامش در خود هستند به دنبال دارد. اما از سوی دیگر کاهش حضور اجتماعی و رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی در طول دوره همه‌گیری کرونا تا حد زیادی منجربه کاهش میل و یا حتی ترک کامل مصرف دخانیات در افرادی شده است که تازه شروع به مصرف دخانیات کرده‌اند و وابستگی چندانی به نیکوتین در بدن آنها ایجاد نشده است. لذا به نظر می‌رسد مسئولان فرهنگی و اجتماعی کشورها می‌توانند با بهره‌گیری از نتایج تحقیقاتی از این دست که نقش حضور اجتماعی و خانوادگی افراد را در رفتارشناسی مصرف دخانیات اثبات می‌نماید، تلاش خود را بر فرهنگ‌سازی در محیط‌های عمومی، القا تفکرات مثبت اجتماعی و باورپذیری و نیز تغییر دیدگاه افراد جامعه بویژه نوجوانان، جوانان و زنان درخصوص معیارهای پذیرش اجتماعی معطوف نموده و بدین ترتیب گام موثری در جهت کاهش مصرف و تقاضای دخانیات و در نتیجه افزایش سلامت عمومی جامعه بردارند.