لایحه بودجه سال 1402 و مالیات سیگار و تنباکوی قلیان

در قانون مالیات بر ارزش افزوده جدید که  در سال ‏1400 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید، سایر انواع  عوارض و مالیاتهای کالای دخانی که قبلا و با هدف کاهش مصرف وضع شده بود، با مالیات بر ارزش افزوده تجمیع شد وتماما شکل مالیات بر ارزش افزوده بخود گرفت، این در حالی بود که نرخ قبلی  مالیات بر ارزش افزوده  محصولات دخانی  بدلیل همین تلقی آسیب رسان بودن در مقایسه با  سایر کالاها هم بالاترین بود .

 در حال حاضر نرخ مالیات بر ارزش افزوده انواع سیگارت 35 الی 45 درصد است و قرار است سالیانه 5 درصد افزایش یابد، اما چون مبالغ آن در جداول پیوست بودجه مجزا نیست و بشکل کلی تحت عنوان مالیات بر ارزش افزوده در لایحه درج میشود، از طرف متولیان بهداشت و سلامت اینگونه تلقی و وانمود میشود که کالای دخانی فاقد ردیف درآمد مالیاتی در بودجه کل کشور است . در سال قبل هم به این  دلیل با پیشنهاد وضع مالیات نخی در مجلس شورای اسلامی موافقت نشد که مالیات دخانیات قانون دایمی دارد و همه ساله ارقام قابل توجهی بابت آن وصول میشود  اما با وجود این امسال در لایحه بودجه تقدیمی دولت شاهد پیشنهاد مالیات نخی به سیگار و وزنی به تنباکوی قلیان هستیم که در صورت تصویب نهایی بیش از 50 درصد مالیات پرداختی صنعت دخانیات را برای انواع سیگارت و بسیار بیشتر برای انواع توتون قلیان افزایش خواهد داد .

 مروری بر مفاد تبصره 17 و برخی پیشنهادات پیرامون آن 

تبصره‌های قانون بودجه سال جاری در هر حوزه دارای دو بخش است. بخش اول شامل احکام یکساله و بخش دوم مشتمل بر احکامی است که قابلیت دائمی شدن دارند.

در پیش‌نویس لایحه بودجه سال 1402 کل کشور هر چند تبصره (6)  مربوط به عوارض و مالیات‌ها است، اما مالیات کالای دخانی در جزء (هـ) تبصره (17) لایحه بودجه و در بخش احکام یکساله درج شده است و مربوط به رفاه و سلامت است، درج مالیات کالای دخانی در تبصره (17) به‌جای تبصره (6) نشان می‌دهد که این مالیات‌ها با رویکرد سلامت در لایحه آمده و محل مصرف آن بخش سلامت و ورزش عنوان گردیده است.

بند (هـ) تبصره (17) لایحه بودجه سال 1402 کل کشور به شرج زیر است:

«(هـ)- از ابتدای سال 1402 به قیمت خرده فروشی هر نخ سیگار تولید داخل با نشان ایرانی مبلغ پانصد (500) ریال، تولید داخل با نشان بین‌المللی (برند) یک‌هزار (1000) ریال و هر بسته پنجاه گرمی تنباکوی قلیان داخلی دویست هزار (200.000) ریال به عنوان مالیات و هر نخ سیگار وارداتی مبلغ هشت هزار (8.000) ریال و هر بسته پنجاه گرمی تنباکوی قلیان وارداتی سیصد و پنجاه هزار (350.000) ریال به عنوان حقوق ورودی دریافت تا مطابق ردیف‌های این قانون برای بخش سلامت، ورزش همگانی و ورزش بانوان هزینه گردد.»

با توجه به افزایش تولید داخلی در سنوات اخیر، دیگر سیگاری وارد نمی‌شود و عملاً دولت از محل سیگار وارداتی در سال 1402 درآمدی نخواهد داشت، اما با توجه به نرخ‌های اعلامی انتظار می‌رود، این بند درصورت تصویب 6 الی 7 هزار میلیارد تومان  درآمد  مالیاتی داشته باشد، مشروط به اینکه تولید داخلی کشش لازم را داشته باشد. چون برای تولیدات داخلی انواع سیگارت اعم از برندهای ایرانی و غیرایرانی در حال حاضر بیش از 12 هزار میلیارد تومان مالیات در قالب مالیات بر ارزش افزوده، حق انحصار و سایر عناوین پرداخت می‌شود و اگر افزایش مجدد مالیات کالای دخانی موجب گران شدن محصولات تولید داخلی شود، می‌تواند در یک حد آستانه‌ای، موجب جایگزینی کالای دخانی قاچاق  و تقلبی  شود که هیچ‌گونه عوارض و مالیاتی بر آن مترتب نیست، که در این صورت وصول این حجم از مالیات از تولیدکنندگان قانونی و مجاز داخلی می‌تواند محل تردید باشد.

 پیشنهاداتی برای جایگزینی بندلایحه یکی از شرکت‌های دخانی تولید داخل، دو  پیشنهاد مجزا برای جایگزینی  این جزء تبصره 17 لایحه ارائه کرده است:

«از ابتدای سال 1402 به قیمت خرده‌فروشی هر نخ سیار تولید داخلی با نشان ایرانی پنج (5) درصد، تولید داخلی شرکت‌های خارجی با نشان ایرانی ده (10) درصد، تولید داخلی شرکت‌های خارجی با نشان بین‌المللی بیست (20) درصد و هر بسته پنجاه گرمی تنباکوی معسل بیست (20) درصد و 100 گرمی تنباکوی سنتی ده (10) درصد به عنوان مالیات اضافه می‌گردد و از هر نخ سیگار وارداتی هشتاد (80) درصد و از هر بسته پنجاه گرمی تنباکوی معسل وارداتی چهل (40) درصد به عنوان حقوق ورودی دریافت می‌گردد

وزارت امور اقتصادی و دارایی مکلف است مبالغ مزبور را از تولیدکنندگان و واردکنندگان دخانیات، حسب مورد اخذ و به حساب درآمد عمومی موضوع ردیف 110515 جدول شماره (5) قانون واریز نماید.»

و یا:

«از ابتدای سال 1402 به قیمت خرده‌فروشی هر نخ سیگار تولید داخلی با نشان ایرانی مبلغ پانصد (500) ریال، تولید داخلی شرکت‌های خارجی با نشان ایرانی مبلغ هزار (1.000) ریال، تولید داخلی شرکت‌های خارجی با نشان بین‌المللی مبلغ دوهزار (2.000) ریال و هر بسته پنجاه گرمی تنباکوی معسل مبلغ یک‌صد هزار (100.000) ریال و هر بسته 100 گرمی تنباکوی سنتی مبلغ پنج هزار (5.000) ریال به عنوان مالیات اضافه می‌گردد و از هر نخ سیگار وارداتی مبلغ شانزده هزار (16.000) ریال و از هر بسته پنجاه گرمی تنباکوی معسل وارداتی مبلغ سیصد و پنجاه هزار (350.000) ریال به عنوان حقوق ورودی دریافت می‌گردد. وزارت امور اقتصادی و دارایی مکلف است مبالغ مزبور را از تولیدکنندگان و ورادکنندگان دخانیات، حسب مورد اخذ و به حساب درآمد عمومی موضوع ردیف 110515 جدول شماره (5) قانون واریز نماید.» این پیشنهادات به دنبال ایجاد تمایز و تفاوت بیشتر بین تولید با نشان ایرانی و  تولید برندهایی با نشان بین‌المللی است که در ایران تولید می‌شود.