پزشکیان، برنده انتخابات زودهنگام دولت چهاردهم

بالگرد حامل ابراهیم رئیسی هشتمین رئیس‌جمهور ایران و همراهانش ظهر روز 30 اردیبهشت ماه در جریان بازگشت از افتتاح پروژه قیزقلعه سی دچار سانحه شد. این حادثه کار دولت سیزدهم را یک سال زودتر از موعد به پایان رساند و با دستور مقام معظم رهبری، محمد مخبر به‌عنوان سرپرست ریاست جمهوری مکلف شد ظرف 50 روز زمینه انتخابات چهاردهمین دوره ریاست جمهوری را فراهم کند.

 تایید صلاحیت 6 نامزد انتخابات ریاست جمهوری

برنامه‌ریزی برای برگزاری انتخابات دولت چهاردهم به سرعت انجام شد و از ۱۰ تا ۱۴ خرداد ۱۴۰۳ مهلت قانونی برای ثبت نام نامزدهای انتخاباتی تعیین گردید. در این مدت در وزارت کشور ۲۸۷ نفر برای مشارکت در انتخابات ثبت نام کردند؛ از این تعداد ۸۰ نفر واجد شرایط ثبت‌نام بودند. در میان افراد مراجعه کننده به وزارت کشور، نام برادر سید ابراهیم رئیسی هم به چشم می‌خورد.

از حاشیه‌های زمان ثبت نام هم به قطع برق در زمان ثبت نام برخی از کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری می‌توان اشاره کرد. در زمان ثبت نام وحید حقانیان برق وزارت کشور قطع شد و او قطعی برق را نوعی توطئه تفسیر کرد.

از میان 80 داوطلبی که به وزارت کشور مراجعه کرده بودند، سرانجام شورای نگهبان نام شش نفر را به‌عنوان نامزدهای نهایی اعلام کرد تا با مناظره‌های تلویزیونی، کارزار انتخابات رسما آغاز به کار کند.

 وعده‌های اقتصادی عجیب کاندیداها

از ویژگی‌های انتخابات دولت چهاردهم، وعده‌های اقتصادی عجیب نامزدها بود. از یارانه طلا تا تحویل گوشت در درب منزل در این وعده‌ها جا می‌گرفت در حالی که همواره وعده‌های نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در جریان انتخابات روی زمین مانده است، ارائه چنین وعده‌هایی جای تعجب و نگرانی داشت.

 وعده طلایی زاکانی

علیرضا زاکانی، شهردار تهران که برای شرکت در کارزار انتخابات ریاست جمهوری از پستش مرخصی گرفته بود، وعده داده که به هر خانوار ایرانی بیست گرم طلا به‌عنوان یارانه بدهد. او این موضوع را با هدف دور زدن تورم مطرح کرد و گفت اعتبار طلا دیگر از گزند تورم مصون است.

البته بسیاری از کارشناسان این وعده‌ی وی را به چالش کشیده و معتقد بودند که چنین اتفاقی خود می‌تواند به یک بحران جدی برای اقتصاد ایران بدل شود.

زاکانی همچنین وعده داد که قیمت بنزین را نصف می‌کند. وی در این رابطه گفت که در دولتش قصد دارد بنزین سه هزار تومانی را حذف کرده و قیمت این حامل انرژی را به هزار و 500 تومان برساند. این وعده در حالی داده شدکه ناترازی بنزین در ایران یکی از مهمترین مشکلات اقتصادی کشور است و ما را تبدیل به واردکننده بنزین کرده است. بنابراین کشور ناگزیر است بخشی از درآمدهای ارزی خود را صرف واردات این حامل انرژی کند.

زاکانی همچنین وعده رایگان کردن بیمه برای کودکان زیر هفت سال، زنان باردار و پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها را هم مطرح کرد. این وعده در حالی مطرح شد که صندوق‌های بازنشستگی در معرض ورشکستگی کامل هستند. وی هیچ توضیحی درباره بار مالی عملیاتی کردن وعده‌اش برای صندوق‌های بازنشستگی ارائه نداد.

شاهکار زاکانی وعده تحویل گوشت در درب منزل هر خانوار ایرانی بود که قرار بود به کمک نرم افزارهای روز و با وجود فیلترینگ شدید و اختلال در اینترنت آن را اجرایی کند.

 اعتبار یک میلیارد تومانی برای تشکیل خانواده جوانان

سیدامیرحسین قاضی زاده‌هاشمی نیز گوی سبقت در وعده‌های عجیب و غریب را از زاکانی ربوده بود. وی بر اقتصاد خانواده تاکید زیادی داشت و یکی از وعده‌هایش این بود که اعتبار یک میلیارد تومانی به هر جوان ایرانی برای تشکیل خانواده خواهد داد.

به گفته قاضی زاده هاشمی این اعتبار به صورت قرض‌الحسنه در اختیار افراد قرار می‌گیرد. در انتخابات دولت چهاردهم وی بار دیگر وعده حل مشکل بورس در سه روز را که در انتخابات دوره سیزدهم هم مطرح کرده بود، تکرار کرد.

این دو نامزد با وعده‌های عجیب‌شان قرار بود تا آخر انتخابات باقی بمانند اما یک روز قبل از برگزاری انتخابات، انصراف خود از ادامه رقابت را به شورای نگهبان اعلام کردند.

 اقامت رایگان در اقامتگاه‌های دولتی

سعید جلیلی که یکی از گزینه‌های جدی چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری بود در شمار انصرافی‌های دور قبل انتخابات ریاست جمهوری به حساب می‌آمد. وی که در جریان این انتخابات خود را دولت در سایه می‌نامید و مدام تکرار می‌کرد که افزایش صادرات نفت ایران به خاطر ایده‌های مطرح شده توسط وی و همفکرانش و اجرای این ایده‌ها در دولت ابراهیم رئیسی است، به خانوارهای ایرانی وعده داد که سه روز سفر رایگان در اقامتگاه‌های دولتی خواهد داد. این وعده در یکی از اکانت‌های منتسب به جلیلی در بستر ایکس مطرح شد و هیچ‌گاه از سوی جلیلی تکذیب نشد.

این نامزد انتخابات ریاست جمهوری همچنین وعده داد که عقب ماندگی چند صد ساله را در چندین سال جبران خواهد کرد. جلیلی مدعی بود که اعتبار ریال را بر می‌گرداند و دلار زدایی خواهد کرد.

شعار جلیلی در این انتخابات «یک جهان فرصت یک ایران جهش» بود و برای توزیع یارانه بنزین طرح وان را مطرح کرد. بر اساس این طرح یارانه بنزین به افراد و نه خودروها تعلق می‌گرفت. البته ایده جلیلی به صورت آزمایشی در کیش و قشم اجرا شده بود اما نتایج موفقی نداشت.

 وعده انرژی رایگان

مصطفی پورمحمدی هم بحث توزیع رایگان بنزین را مطرح کرد. وی به توزیع یارانه‌ها انتقاد داشت. پور محمدی در این رابطه گفته بود: مطمئن هستم با مدیریت خوب در یارانه سوخت و انرژی که متاسفانه در ۱۵ یا ۱۶ سال گذشته در دو طیف مدیریتی جناحی نتوانستیم آن را سامان بدهیم و هدر رفت عظیم انرژی داریم، ما می‌توانیم میانگین از میزان سوخت در اروپا بگیریم و آن را به مردم مجانی بدهیم. یک شاخص و مدل داریم باقی مانده آن را می‌توانیم یک تسهیلات دیگر مانند کمک به بهداشت و آموزش ارائه بدهیم.

 افزایش حقوق به اندازه تورم

محمدباقر قالیباف که یارانش تلاش کردند جلیلی را مجاب کنند به نفع وی از انتخابات کنار رود، در جریان رقابت‌های انتخاباتی یکی از بندهای قانونی را به‌عنوان وعده اقتصادی به جامعه ارائه کرد. طبق قانو،ن افزایش حقوق کارگران باید به اندازه نرخ تورم باشد اما بعضا این قانون از سوی دولت‌ها نادیده انگاشته می‌شود.

محمد باقر قالیباف در شبکه ایکس به مردم وعده داد که در صورت پیروزی در انتخابات حقوق کارکنان، بازنشستگان و حداقل دستمزد کارگران به میزان تورم سالانه به علاوه رشد اقتصادی افزایش خواهد یافت. وی در این باره نوشت: «عقب افتادن افزایش حداقل دستمزد از میزان تورم یعنی کوچک شدن سفره مردم و ناامنی روانی خانوارها».

قالیباف که نام دولتش را دولت خدمت و پیشرفت گذاشته بود، وعده داد که در دولتش حقوق کارکنان دولت، بازنشستگان و حداقل دستمزد کارگران و مستمری افراد مشمول نهادهای حمایتی به میزان تورم سالانه به علاوه رشد اقتصادی افزایش خواهد یافت.

این نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری گفت: کاری می‌کنیم تا یک کارگر با درآمد 7.5 سال خودش بتواند خانه بخرد. البته وی هیچ گاه توضیح نداد که چگونه قرار است میانگین 100 سال انتظار برای خانه دار شدن را به 7.5 سال برساند و قرار است حقوق کارگران با چه نرخی افزایش یابد که در کمتر از هشت سال خانه دار شوند.

 تکیه بر نظرات کارشناسی

مسعود پزشکیان تنها نامزد انتخابات ریاست جمهوری بود که وعده جنجالی و عجیبی در حوزه اقتصاد ارائه نکرد و تاکید کرد که با نظرات کارشناسی مسایل دولتش را پیش خواهد برد.

 انتخابات دو دوره‌ای

اگرچه شورای نگهبان نام 6 کاندیدا را برای رقابت اعلام کرد اما با انصراف علیرضا زاکانی و امیرحسین قاضی زاده هاشمی، فقط نام چهار کاندیدا در معرض انتخاب مردم قرار گرفت. البته همه تلاش‌ها برای متقاعد کردن جلیلی به منظور انصراف به نفع قالیباف که در زمان برگزاری انتخابات به تازگی کرسی ریاست مجلس را در اختیار گرفته بود ادامه یافت اما در نهایت جلیلی نپذیرفت که مثل انتخابات دور قبل از دور رقابت‌ها خارج شود. بسیاری از تحلیل‌گران معتقد بودند که به این ترتیب رای این دو نامزد به دلیل آنکه از یک جناح سیاسی هستند، خواهد شکست و این روند به نفع مسعود پزشکیان نماینده اصلاح طلبان خواهد بود.

سرانجام چهاردهمین انتخابات ریاست‌جمهوری ایران برای انتخاب نهمین رئیس‌جمهور، جمعه ۸ تیر ۱۴۰۳ برگزار شد. در دور نخست هیچ ‌یک از نامزدها نتوانست به اکثریت مطلق آرا دست یابند و انتخابات به دور دوم کشیده شد. روز جمعه ۱۵ تیر مسعود پزشکیان و سعید جلیلی با یکدیگر رقابت کردند و در شرایطی که مشارکت در دور دوم انتخابات اندکی بیش از دور اول بود، مسعود پزشکیان با رای نزدیک به نیمی از واجدان شرایط، پیروز انتخابات شد.

طبق برنامه‌ریزی انجام شده، مراسم تنفیذ و تحلیف مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور منتخب چهاردهمین انتخابات ریاست‌جمهوری ایران، در روزهای ۷ و ۹ مرداد ۱۴۰۳ برگزار خواهد شد و به این ترتیب سکان اداره قوه مجریه برای چهار سال به نماینده اصلاح طلبان واگذار خواهد شد. نماینده‌ای که با توجه به قهر نیمی از واجدان شرایط رای دادن، شرایط بسیار دشواری در پیش رو خواهد داشت. بسیاری وی را آخرین فرصت اصلاحات برای ایران نامیدند. حال باید منتظر ماند و دید که اعضای کابینه پزشکیان چه کسانی هستند و آیا نهمین رئیس‌جمهور ایران قادر خواهد بود کشور را از شرایط دشواری که در آن گرفتار شده، نجات دهد؟