خیلی نگران آینده صنعت هستیم

جناب آقای کربلایی من سؤال اول را این طور شروع می‌کنم، شما آماری از تولید سیگارت و تنباکوی معسل در سال 1402 دارید.؟

واقعیت این است که معمولاً آمارهای رسمی به دلیل اینکه باید یک نهاد حاکمیتی اعلام نماید معمولاً با ستاد صنایع دخانی کشور است و به نظرم آمارهای آنها هم به‌نوعی دقیقتر می‌باشد به دلیل اینکه برای ما به‌عنوان انجمن تولیدکنندگان، واحدهای تولیدی دیرتر آمار اعلام می‌کنند و جمع‌بندی نمی‌توانیم داشته باشیم، اما به نظر می‌رسد که امسال تولید، حداقل با یک رشد ده‌ درصدی نسبت به سال قبل روبه‌رو هست هر چند که به‌شدت وضع تهیه مواد اولیه و تخصیص ارز برای تولیدکنندگان ما خیلی سخت شده و همچنان هم ادامه دارد که اگر این مشکلات نبود حتماً ما یک رشد خیلی بهتری را داشتیم. می‌دانید هرچقدر ما رشد تولیدمان بهتر باشد معنی‌اش این است که ما عرصه را برای جولان‌دادن کالاهای قاچاق تنگ‌تر کرده ایم. 
در نتیجه به واقع، آمار دقیقی نمی‌توانم بدهم؛ ولی آن چیزی که برایند موضوع هست و برآوردهای ما نشان می‌دهد به نظرم یک رشد 10-15 درصدی نسبت به تولید سال قبل در سیگار خواهیم داشت. تنباکوی معسل را مطمئنم که امسال تولیدش به‌شدت افت کرده به دلیل قوانین و عوارض و مالیات جدیدی که وضع شده اساساً دیگر هیچ توجیه اقتصادی برای تولید تنباکوی معسل در کشور وجود ندارد، درنتیجه وضع تنباکوی معسل به نظرم اوضاع خوبی نیست.

اتفاقاً سؤال بعدی من هم همین بود که برای تأمین ارز چه مشکلاتی داشتید، راهکاری پیدا کردید و اینکه مواد اولیه را الان چگونه تهیه می‌کنید؟

اگر خیلی کوتاه بگویم به‌سختی، به‌شدت وبه‌سختی، به دلیل اینکه فرایند واردات مواد اولیه فرایند پیچیده‌ای شده است، به این شکل که شما وقتی ثبت سفارش می‌کنید البته بعد از اینکه تازه این ثبت سفارش‌ها با مشکلات فراوان انجام می‌شود، می‌روید داخل صف تخصیص ارز، برای تخصیص ارز، بانک مرکزی اولویتش کالاهای اساسی هست، ما هم به دلیل اینکه محصولمان محصول خیلی خوشایندی در افکار عمومی نیست، گویی که این تخصیص ارز هم به‌نوعی تحت‌الشعاع این نگاه به صنعت دخانیات قرار می‌گیرد و در نتیجه خیلی سخت به ما پول می‌دهند. برای واردات مواد، بعد از پیگیری‌ها و صف‌های طولانی که تولیدکنند‌ه‌های ما برای تخصیص ارز باید معطل شوند و 3 ، 4 یا 5 ماه طول می‌کشد، تخصیص ارز صورت می‌گیرد و تازه بعد از آن موضوعات مختلفی برای تهیه مواد اولیه پیش می‌آید. مثلاً ما امسال به‌شدت روی استات (acetate) به مشکل خوردیم. استات که برای تولید فیلتر سیگار استفاده می‌شود به دلیل جنگ اوکراین در کل جهان کمیاب شد و خیلی از تولیدکننده‌های ما مجبور شدند که فیلتر آماده وارد کنند. 

معمولا از کدام کشور این مواد وارد می‌شود.؟
از جاهای مختلف، از اروپا و کشورهای دیگر، مشکل بعدی اینجا بود که گمرک یک مقرراتی گذاشته بود که بر اساس آن باید در آن کالای مواد اولیه که می‌خواستید وارد کنید سابقه واردات داشته باشید حالا ما سابقه واردات استات داشتیم سابقه واردات فیلتر را که نداشتیم. نزدیک به شش ماه طول کشید که فقط ما این مشکل را حل کنیم و برای وزارت صمت و گمرک ایران روشن شود که اصلاً موضوع این است که ما الان استات نمی‌توانیم پیدا کنیم و بخریم، باید فیلتر آماده وارد کنیم. و این باز یک وقفه به‌شدت عجیبی در تولیدات ما به وجود ‌آورد. باید بگویم واقعاً برای تولید در کشور ما باید یک کفش آهنی بپوشید و بدوید. امروز تولیدکننده‌های ما این وضع را دارند. 

مالیاتی که در قانون بودجه 1402 آمده بود و در برنامه هفتم هم پایدار شد فکر می‌کنید چه آثاری روی تولید، فروش و توزیع‌ این صنعت خواهد گذاشت؟
ببینید آن چیزی که الان در قانون برنامه هفتم توسعه برای عوارض و مالیات سیگار درنظرگرفتند می‌توانم بگویم هم خوب است و هم بد. از این‌ جهت خوب می‌تواند باشد که تا 5 سال دیگر تکلیف تولیدکننده را روشن کرده است ؛ یعنی یک نرخ افزایشی هم روی عوارض قانون بودجه 1402 لحاظ شده و تولیدکننده می‌داند در ابتدای برنامه چقدر مالیات پرداخت می‌کند در پایان پنج سال چقدر، در نتیجه میتواند یک برنامه‌ریزی داشته باشد، به‌شرط اینکه دوباره در قانون بودجه سالیانه عوارض و مالیات جدیدی نگذارند، این نگرانی برای ما وجود دارد. 

که مسبوق به سابقه هم هست.
دقیقا بله سابقه ا‌ش هم وجود دارد متأسفانه. یعنی حالا امسال که الان از آن عبور کردیم، به دلیل اینکه همانطوری که می‌دانید قبل از تصویب بودجه 1403، برنامه هفتم در مجلس تصویب شد و بنابراین نمایندگان مجلس ذهنیت این را داشتند که در برنامه هفتم برای سیگار مالیات وضع شده و دیگر در قانون بودجه به دنبال وضع مالیات‌های جدید نباشند، ولی آیا این تضمین وجود دارد که سال دیگرهم آن هم در شرایطی که نمایندگان جدیدی (با توجه به انتخابات اخیر) انتخاب شدند دوباره برای محصول دخانی تصمیم دیگری نگیرند.؟ این نگرانی بزرگ ماست.
در قانون برنامه هفتم توسعه متأسفانه برای تنباکوی معسل عوارض به‌شدت بالایی وضع کردند که عرض کردم اگر برگردیم به آن صحبت اولم، باعث شد کلاً تولیدکننده‌های تنباکوی معسل نا امید شوند بنابراین به‌نوعی فکر می‌کنم که بازار 12 هزارتنی مصرف سالیانه کشور را برای تنباکوی معسل دودستی تحویل قاچاقچیان دادیم، ولی در مورد سیگار به‌شرط اینکه در بودجه‌های سالیانه عوارض جدیدی وضع نکنند فکر می‌کنم که تولیدکننده‌ها بتوانند درحقیقت خودشان را با این عوارض جدید تطبیق بدهند.

شما رقم واقعی از مالیات پرداختی صنعت دخانیات دارید؟ 
ما امسال آن چیزی که برآورد میکنیم اگر بخواهیم فقط تولیدکننده‌ها را در نظر بگیریم بالغ بر 16 هزار میلیارد تومان مالیات دادند اگر سیستم توزیع را هم بخواهیم اضافه بکنیم بالای 20 هزار میلیارد تومان صنعت دخانیات مالیات پرداخت کرده است. 

ولی همان‌طور که در مجلس هم آقایان داشتند صحبت می‌کردند قطعاً خودشان هم نمی‌دانند که این صنعت چقدر مالیات پرداخت می‌کند، این طور نیست ؟
متأسفانه رقم دقیقی ندارند. سازمان امور مالیاتی که مسئول اعلام رقم دقیق مالیات هست به نظرم حداقل تا سال پیش خیلی روی این موضوع دقت نمی‌کرد. اخیراً و امسال 9ماهه را 12 هزار میلیارد تومان اعلام کردند، این اعلام رسمی خودشان بود برای 9 ماه. بنابراین باز جای خوشبختی هست که حداقل به قول شما خیلی از مسئولین مختلف در کشور هم همیشه شعارشان این است که سیگار مالیاتش صفر هست، درصورتیکه اینطور نیست و این به نظر من یک دروغ بزرگ است. ما حتی نسبت به تمام کشورهای منطقه مالیات بیشتری برای سیگار پرداخت می‌کنیم و قیمت سیگار ما براساس درآمد سالیانه اقشار جامعه رقم بالایی است. یعنی اینکه می‌گویند که سیگار در ایران ارزانترین سیگار در دنیاست این هم واقعا یک دروغ بزرگی است. شما نمیتوانید قیمت سیگار اینجا را مقایسه کنید با کشورهای اروپایی. شما اگر بخواهید منطقی به موضوع نگاه کنید باید بگویید درآمد سالیانه یک کارگر، یک کارمند در کشور ما چقدر هست؟ چند درصد درآمدش سالیانه صرف دخانیات می‌شود.اگر به موضوع اینطور نگاه کنیم می‌بینید که سیگار در ایران خیلی گرانتر از اروپاست.

یکی از دلایل خیلی عمده‌ای که مالیات‌های متعددی برای سیگار وضع می‌شود تامین هزینه‌های بهداشت و سلامت جامعه است آیا هیچ‌وقت آقایانی که در مجلس بودند این را پیگیری‌کرده‌اند که این مبالغ کجا هزینه شده؟ چون وزارت بهداشت مدعی است ما این را برای توسعه بهداشت مصرف می‌کنیم؛ ولی عملاً معلوم نیست که چنین باشد. این را آیا هیچ‌وقت خود انجمن پیگیری نکرد که روشن شود واقعاً این مبالغ به کجا می‌رود؟ محل استفاده‌اش کجاست؟ و از اینکه این رقم بالاتر برود واقعا چه کسانی منتفع می‌شوند.؟
این اتفاقاً حلقه مفقوده موضوع هست، به نظرم خیلی جای صحبت دارد. به این دلیل که حالا مثلاً همین امسال را شما در نظر بگیرید، اصلاً همان 9ماهه 1402 که گفتم خود مسئولین سازمان امور مالیاتی اعلام کرده‌اند 12 هزار میلیارد تومان وصولی بابت مالیات دخانیات داشته اند، این پول کمی نیست! این پول کجا میرود ؟ این قطعاً در مرحله اول به حساب خزانه داری کل کشور واریز می‌شود. اما از آنچه قانون‌گذار تصویب کرده مثلا درصدی برای اماکن ورزشی، درصدی برای اماکن بهداشتی، درصدی برای ورزش و جوانان و درصدی هم برای آموزش‌وپرورش، آیا سازمان‌های مربوط و ذینفع پیگیری مستمری برای دریافت این منابع از خزانه دارند یا نه، این را ما نمی‌دانیم. اما حدس می‌زنیم که این اتفاق به‌خوبی نمی‌افتد، به دلیل اینکه همواره در رسانه‌ها از مسئولین درمانی کشور نقل می‌شود از اینکه هیچ پولی از مالیات‌های دخانیات به دستشان نرسیده گله مند هستند، در همین فیلم مستندی که با عنوان «پشت دیوار ترس» اخیراً از صدا و سیما پخش شد، از یکی از مسئولین وزارت بهداشت سؤال شد که شما چقدر از محل مالیات‌های دخانیات در سال پیش برای توسعه اماکن بهداشتی و... وصولی داشتید که پاسخ ایشان «هیچ» بود. لذا این سؤال خیلی بزرگیست! آیا واقعاً این پول‌ها در جای دیگری هزینه می‌شود.؟

الان مراکز درمانی کمبودها و مشکلات جدی دارند حتی در پرداخت حقوق و مزایای کادر درمان، بهتر نبود این منابع صرف جامعه هدف می‌شد.؟
دقیقاً. ببینید نکته اینجاست قرار بود برای خرید آمبولانس، توسعه اماکن ورزشی و...از این منابع استفاده شود من با مسئولین ورزشی در وزارت ورزش و جوانان هم که صحبت می‌کنم آنها هم پولی دریافت نکرده‌اند، احتمال می‌دهم شاید برای جبران کسری بودجه و در جاهای دیگری مصرف میشود، باز هم مطمئن نیستم، یعنی به نظرم باید این سؤال را سازمان برنامه‌وبودجه پاسخگو باشد.

یعنی شما این را حق خود نمی‌دانید که اطلاع داشته باشید این مبالغ هنگفتی که همه ساله پرداخت می‌کنید کجا هزینه می‌شود؟ مگر نه این است که به بهانه کاستن از عوارض استعمال دخانیات وصول می‌شود.؟
 در واقع ما به دلیل اینکه یک انجمن صنفی هستیم، بعضاً وقتی هم که پیگیری می‌کنیم خیلی پاسخ روشنی نمی‌دهند. به دلیل اینکه آقایان در بعضی از موارد خودشان را پاسخگو نمی‌دانند. در این موضوع هم می‌گویند بالاخره این پول را شما واریز کردید اما من اولویت‌بندی میکنم و هرجایی که احساس کنم لازم است خرج می‌شود.

وضعیت قاچاق را چگونه می‌بینید؟
قاچاق، فکر می‌کنم که سال آینده به‌شدت سال خطرناکی برای تولیدکننده‌ها باشد. به دلیل اینکه هم افزایش عوارض و مالیات را داریم، یعنی همان افزایش سالانه 5 درصدی در مالیات بر ارزش‌افزوده برای همه برندها و هم مالیات نخی که امسال در برنامه هفتم آمد و هم اینکه باید عرض کنم که تأمین مواد اولیه کار سختی برای تولیدکننده‌ها شده، به همین دلیل و یک چیز خیلی در حقیقت نا امیدکننده‌تر از همه اینها اینکه سازمان‌های متولی مبارزه با قاچاق به‌شدت منفعل هستند و هیچ برنامه‌ دقیق و صریح و مدونی برای بحث مبارزه با قاچاق ندارند و این باعث شده که قاچاقچی‌ها خیلی‌خیلی جسورتر شوند و یک نکته خیلی‌خیلی مهم دیگر اینکه موضوعات مالیاتی به‌شدت دارد توزیع‌کننده‌های کالای دخانی را اذیت می‌کند و به‌نوعی قوانین دست‌وپاگیری که برای توزیع‌کننده‌ها گذاشته‌اند هم، دارد مزید بر علت می‌شود و همه اینها وقتی دست‌به‌دست هم می‌دهد، توزیع‌کننده را به این نقطه خواهد رساند که اصلاً من چرا باید قانونی کار کنم که این‌همه دردسر داشته باشم و لذا بعدها در نقطه‌ای به این تصمیم می‌رسد که برود و کار غیرقانونی بکند. ما به‌نوعی با قوانین دست‌وپاگیر و با وضع مالیات‌های سنگین برای توزیع‌کننده‌ها داریم بستر را فراهم می‌کنیم که توزیع‌کننده‌های قانونی بروند به سمت توزیع‌ غیر قانونی، بروند به سمت توزیع بار قاچاق. چرا که دارند مشاهده می‌کنند آن کسانی که کار قاچاق می‌کنند به هیچ‌کدام از این گرفتاری‌ها مبتلا نیستند و راحت کار می‌کنند. درنتیجه من به شخصه فکر می‌کنم سال 1403 برای صنعت قانونی دخانیات کشور خیلی سال سختی خواهد بود و تمام اینهایی که گفتم شما با شدت بیشتر برای تنباکوی معسل در نظر بگیرید. ما فکر می‌کنیم در سال 1403 هیچ نشانی از صنعت قانونی تنباکوی معسل در کشو باقی نماند.

آثار، تبعات و عوارض کالا دخانی قاچاق چطور؟
ببینید اولاً که بزرگ‌ترین بازنده در موضوع قاچاق دخانیات مصرف‌کننده و دولت است. دولت نمیتواند حقوق و عوارض قانونی‌اش را دریافت کند، چون اساساً کسی این معاملات را ابراز و اظهار نمی‌کند و مصرف‌کننده هم یک سری محصولات غیربهداشتی و جعلی و به‌ قولی زیرپله‌ای را مصرف می‌کند که بیش از پیش آسیب‌رسان است.

از طرفی باز آن آسیبی که می‌رساند هزینه مضاعف است برای بخش بهداشت و سلامت ؟
دقیقاً. به قول شما هزینه‌های بهداشتی مملکت هم چندبرابر می‌شود. خیلی‌خیلی نگرانیم واقعاً برای سال 1403 به‌شدت نگرانیم.

 برای سال بعد تفاوت قیمتی بین سیگار مجاز تولید داخل و سیگار قاچاق را بطور میانگین چقدر می‌دانید؟
برای سال بعد من فکر می‌کنم سیگار قاچاق نسبت به مشابه یک سیگاری که با نام x در کشور تولید قانونی می‌شود، حداقل 60 درصد ارزان تر خواهد بود. بنابراین با این وضع و اوضاع تورم و اقتصاد، مصرف‌کننده سراغ کدام سیگار خواهد رفت؟ حتما سیگار ارزان تر.

حالا یک مسئله هم که هست اینکه خیلی‌ها خصوصا جوانان، برند خارجی را ترجیح می‌دهند حتی اگر کیفیت آن پایین تر از تولید داخل باشد حالا در نظر بگیرید آن کالای خارجی ارزانتر هم باشد قطعا کشش به سمت خارجی بیشتر است. همان خارجی که معلوم نیست چگونه تولید شده، اصلاً آیا توتون و تنباکو داخلش هست یا چیز دیگری اضافه شده؟ 
کاملاً درست می‌فرمایید.

مکاتبه‌ای جنابعالی داشتید با وزیر صمت درمورد ساختار مرکز نظارت و برنامه‌ریزی دخانیات، به کجا رسید؟
ما از وزیر صمت خواستیم که بالاخره صنعت دخانیات صنعتی است که یک قرن در این مملکت سابقه دارد و لذا صنعتی با این شرایط و با این سابقه‌ تاریخی باید به ‌نوعی یک سازمان کارآ اموراتش را تنظیم و راهبری کند. ما احساسمان این است ستاد صنایع دخانی در وزارت صمت خیلی باید از لحاظ ساختاری و تشکیلاتی قوی باشد و اینکه به‌نوعی این ستاد یا این مرکز نظارت بر دخانیات باید مستقیماً زیر نظر وزیر باشد تا اینکه بتواند آن اقتدار لازم را برای تسهیل تولید و مبارزه با قاچاق در کشور اعمال و ایفای نقش کند. واقعیت این است که ما درمورد چارت تشکیلاتی ستاد صنایع دخانی با جاهای مختلف چندین مکاتبه داشتیم و در نهایت آنچه که به ما گفتند و چیزی کتبی اعلام‌نکردند این بود که قرار است ستاد صنایع دخانی زیر نظر مستقیم وزیر صمت باشد و به‌نوعی هم تشکیلاتش را تقویت کنند؛ اما اینها را رسمی به ما اعلام‌ نکردند آن چیزی که من الان دارم به شما می‌گویم از پیگیری‌های شفاهی و حرف‌هایی هست که می‌شنویم؛ ولی امیدواریم که حداقل، اهمیت موضوع رابرای وزیر محترم صمت جا انداخته باشیم که صنعت دخانیات اگر قرار است موفق باشد و با این‌همه مشکلات ادامه حیات بدهد حتماً یک سازمان حاکمیتی قوی باید پشتیبان اش باشد. امیدواریم، می‌گویم امیدواریم انشاالله ساختاری برای ستاد صنایع دخانی ایجاد شود.

وضعیت فعلی خود ستاد صنایع دخانی را چه شکلی می‌بینید؟
اجازه بدهید اینجا از زحمات تک‌تک کارکنان ستاد صنایع دخانی کشور و سرپرست فعلی آن تشکر کنم. اما در واقع توقع ما این است که یک تثبیت مدیریتی بهتری آنجا صورت بگیرد کسی که بتواند صنعت را بهتر بشناسد و به‌قولی تصمیماتی سریع، به‌موقع و دقیقی برای صنعت بگیرد و اساساً صنعت را راهبری کند. اینکه یک مسئولی آنجا هست یا بعدا یک نفر دیگر بیاید که مشغول شود و مشکلات را حل کند، این خیلی خوب است اما تدوین برنامه چند ساله برای صنعت دخانیات کشور و راهبری دقیق صنعت دخانیات چیزهای کلیدی و مهم‌تری هستند که متأسفانه مشکلات روزمره و تغییرات مدیریتی باعث میشود به آن نقطه هیچ‌وقت نرسیم.

حالا جالب اینکه اتحادیه‌ صنف دخانیات اتحادیه‌ای است که در آن چند تا صنف نا همگن با هم هستند. کالای سقط‌فروش، عطار و شوینده و دخانیات. بعد حالا صنعت دخانیاتی که در نوع خود یک صنعت بزرگیست، ستاد امور حاکمیتی آن هم در دولت با مدیریتی ادغام شده که خود چندین ماموریت غیر متجانس دیگر دارد همچون امور سلولوزی، چاپ و نوشت افزار و... رشته هایی که هیچ قرابتی با دخانیات ندارند، در هر حال در مورد معضل ثبت آنی نظرتان را بفرمایید؟
ثبت آنی. من دیروز هم با خانم ابرو فراخ جلسه داشتم. اساساً تبصره 4 ماده 18 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز گردش قانونی کالای دخانی را در کشور مختل کرده و یک‌جوری انگار چراغ‌سبز به قاچاق و قاچاقچی است و واقعاً ما را گرفتار کرده است. سامانه‌ای که ثبت آنی باید داشته باشد ناگهان یک هفته از دسترس خارج می‌شود. آن وقت چه کاری از دست ما بر می‌آید؟ من به ایشان گفتم وقتی سامانه از دسترس خارج شده ثبت آنی در کار نخواهد بود. واقعاً تبصره 4 ماده 18 صنعت دخانیات را بیچاره کرده است. یعنی عملاً می‌گویند کسی کالای قانونی نفروشد. با تبصره 4 ماده 18 از هر طرف بخواهند وارد شوند برای شما می‌توانند یک تخلف بنویسند و این واقعاً گرفتاری بزرگی شده برای صنعت و توزیع کالای دخانی. ما پیشنهادهای شفاف خودمان را برای تصحیح این موضوع به ستاد صنایع دخانی و به ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز دادیم، امیدواریم که حتماً رسیدگی کرده و این مشکل را حل کنند.

ولی به هیچ جایی هنوز نرسیده؟
نه. دیروز هم قول دادند و گفتند که ما حداقل ثبت آنی را 72 ساعته می‌کنیم و برای ارسال کالا تسهیلاتی در نظر می‌گیریم و ازاین‌دست موارد.

الان ارسال کالا برای دارندگان جواز استانی امکان‌پذیر نیست و ممنوع است. در حالی که این خودش معضل خیلی بزرگی هست. 
بله معضل خیلی بزرگیست.

در مورد دستورالعمل تغییر تصاویر پاکت‌های محصولات دخانی که توسط وزارت بهداشت ارائه شده و وزارت صمت هم دارد بررسی می‌کند، نظرتان چیست وچه آثاری دارد، شخص جنابعالی نظر خاصی در این مورد دارید؟
تغییر عکس‌ها معمولاً در تمام کشورهای دنیا انجام میشود اما کشور ما کمی در شرایط خاصی دارد. اینکه تصویر قدیم و جدید معمولا یک بازار سیاه دلالی درست می‌کند، در ثانی به دلیل اینکه شرایط تأمین مواد اولیه چاپی در کشور ما باز شرایط خاصی است، شما هر تصمیمی هم بگیرید به نظرم حداقل باید یک بازه زمانی 9ماهه تا یک‌ساله را برای تغییر در نظر داشته باشید، به ما چیزی رسماً ابلاغ نشده؛ اما من این توصیه را می‌کنم که اگر قرار شد برای تعویض عکس‌ها تصمیمی بگیرند این را بدانند که حداقل باید یک سال برای این کار زمان بدهند. به دلیل اینکه خیلی از تولیدکننده‌های ما از ترس اینکه بفرض فردا جوهر نباشد، کاغذ نباشد، کارتن نباشد، سفارشات شان را برای یک سال یا 9 ماه می‌بندند که گرفتار عدم تأمین نشوند. ولی بازهم تاکید میکنم به ما رسما این موضوع ابلاغ نشده است.

 در خاتمه جنابعالی هر پیشنهادی، نظری در مورد هر موضوعی که می‌بایستی گفته میشد و ما نپرسیدیم اگر دارید بفرمایید.؟
 واقعیت این است که من شخصا خیلی نگرانم، خیلی نگرانم.

تولید یا توزیع؟
هر دو، قوانین و دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌ها و سامانه‌هایی که داریم تعبیه می‌کنیم هیچ‌کدام و هیچ‌کدام و هیچ‌کدام، مشوق و کمک‌کننده به تولید و توزیع قانونی نیست. همه اینها قوانین دست و پاگیری است که عرض کردم فضا را برای قاچاق و قاچاقچی دارد باز می‌کند. آن چیزی که من دارم نگاه می‌کنم و در سال آینده دارم تصور می‌کنم، متأسفانه تصویر خوشایندی نیست. در نتیجه امیدوارم که مسئولین ما، قانون‌گذاران ما، بزرگوارانی که در حاکمیت هستند و برای تولید، برای توزیع تصمیم می‌گیرند، خودشان یک روزی بروند در بازار مولوی، دردیگر بازارهای سیگار کشور قدم بزنند و از نزدیک واقعیت‌های موجود در جامعه را لمس کنند، ببینند که فضا به چه شکل است، آن وقت بهتر می‌توانند تصمیم‌گیری کنند؛ اما صادقانه بگویم من خیلی امیدوار نیستم که سال 1403 سال خوبی برای صنعت دخانیات کشور باشد، هرچند که تمام تلاشم را می‌کنم که امیدم را از دست ندهم و بتوانم موضوعات را و مشکلات را پیگیری کنم، اما خیلی نمیتوانم بگویم که سال 1403 اوضاع، اوضاع خوبی خواهد بود و ما هیچ مشکلی نخواهیم داشت، نمی‌توانم این را به‌صراحت عرض کنم، اما تمام تلاشمان را می‌کنیم که حداقل بتوانیم ادامه حیات بدهیم و صنعت قانونی که با واقعیت‌های جامعه ما هم منطبق هست و وجود دارد را حفظ کنیم و در حقیقت کم‌وبیش بتوانیم محصولی را دست مصرف‌کننده بدهیم که حداقل استانداردهای اولیه بهداشتی و صنعتی را داشته باشد.
و در آخر اینکه ماهنامه توتون صنعت در چهارمین سال انتشارش قرار دارد، ماهنامه را چطور دیدید، نظری، انتقادی، پیشنهادی در جهت ارتقای ماهنامه اگر هست بفرمایید.؟
من فکر می‌کنم ماهنامه توتون صنعت یک روزنه امیدی در فضای رسانه‌ای کشور برای صنعت دخانیات است و واقعاً در این سه سال و اندی احساس می‌کنم که صدای رسایی برای صنعت دخانیات بوده، با موضع‌گیری‌های عادلانه‌اش و با نگاه کارشناسی و خبره که به موضوعات دارند و به نوبه خودم تشکر می‌کنم هم از مدیرمسئول و صاحب ‌امتیازش آقای دکتر امیراسکندری و همچنین از همکاران خوب‌شان و سرکارعالی که واقعاً در این مدت خیلی زحمت کشیدید و خداقوت می‌گویم.
از اینکه لطف کردید و این وقت را در اختیار ما گذاشتید تا از نظراتتان بهره مند شویم متشکرم.