توتون صنعت ـ مؤسسه پژوهشی آلوارز و مارسل به تازگی نتایج پژوهش بر روی سیاست مالیات دخانیات در 71 کشور جهان در طی 15 سال (2005-2019) را منتشر کرده است که در آن ارتباط میان افزایش مالیات دخانیات و گسترش تجارت غیرقانونی این محصولات را بررسی کرده است. کشورهای مورد بررسی 82 درصد از حجم جهانی سیگار و 92 درصد از ارزش خرده فروشی جهانی سیگار را تشکیل می‌دهند.
از آنجا که قاچاقچیان و سوداگران محصولات غیرقانونی مالیات نمی پردازند، با ارائۀ محصولات ارزانتر در بازار سود می برند و مصرف کنندگان را تشویق می کنند از مصرف سیگارهای قانونی خودداری کنند. این خود ضربه ای جدی به تولیدکنندگان کالای قانونی است.
سیاست مالیات بر کالای دخانی و تأثیر آن بر توان خرید مصرف کنندگان، عامل مهمی در تجارت غیرقانونی دخانیات در دنیاست. درک بهتر رابطۀ بین مالیات، قیمت گذاری و تجارت غیرقانونی به دولتها، نهادهای قانونگذار و سازمانهای اجرایی کمک می کند تا رویکردی مناسب و مشارکتی برای جامعه در پیش گیرند.
سیاست مالیات دخانیات چه اثراتی دارد؟
افزایش قیمت ناشی از افزایش مالیات منجر به این می شود که توان مردم برای خرید سیگارهای قانونی کم شود. تجزیه و تحلیل پژوهشگران نشان می دهد که اگر سیگار نسبت به درآمد افراد 10 درصد گرانتر شود، به طور متوسط تجارت غیرقانونی 7 درصد رشد می کند. با مدل سازی 71 کشور در طی 15 سال، رابطه ای معنادار بین قیمت سیگار قانونی و مصرف دخانیات غیرقانونی به دست آمده است.
تجارت غیرقانونی زمانی رشد میکند که قیمت سیگار قانونی افزایش شدید یابد. هنگامی که قیمت سیگار سریعتر از درآمد مصرف کننده افزایش می یابد، مصرف کنندگان شروع به جستجوی گزینه های ارزانتر می کنند و برخی از آنها به محصولات غیرقانونی روی می آورند. مالیات و تغییرات قیمتی ناشی از آن که توان مصرف کننده را برای خرید کمتر میکند، منجر به افزایش سهم کالای دخانی غیرقانونی در بازارها می شود.
همچنین پژوهش نشان میدهد که تجارت غیرقانونی عملاً جایگزین تجارت قانونی می شود نه اینکه سهم اضافه ای ایجاد شود. این به معنای از دست رفتن مشاغل قانونی و آسیب جدی به تولیدکنندگانی است که خود سهم بسزایی در درآمدهای مالیاتی دولت ها دارند.
این پژوهش نشان می دهد که اگر سیگار نسبت به درآمد افراد 10 درصد گرانتر شود، به طور متوسط تجارت غیرقانونی 7 درصد رشد میکند.