نادیده گرفتن مزیت کشت «توتون» در کشور

  رونق کشت توتون در کشور با توجه به مزیت صادراتی بودن آن تحول اقتصادی خوبی به همراه دارد، اما باید در حوزه سیاستگذاری‌های کشت این محصول تصمیم‌گیری‌های به موقع انجام شود. کاشت توتون نیاز به شرایط آب و هوایی خاص دارد و برخی مناطق جهان برای کاشت این محصول بسیار مناسب هستند. در کشور ما، استان گلستان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان تنباکوی درجه یک در جهان محسوب می‌شود.

در این میان تقریبا ۶۵ درصد توتون کشور در گلستان تولید می‌شود و با توجه به اینکه این استان مرز مشترک با دیگر کشورها دارد و توتون نیز یک محصول صادراتی است اگر بتوانیم برنامه‌ریزی‌های درست و به موقع در خصوص توسعه کشت این محصول در منطقه داشته باشیم، ثمرات خوبی در رونق اقتصادی گلستان به همراه دارد. اما در چند سال اخیر بی‌برنامگی‌ها در این حوزه مشکلاتی را در پی داشته و سبب شده که این بخش نتواند آنگونه که باید، قد علم کند. «حسین محمدی» رئیس هیات مدیره یک شرکت تولیدکننده توتون برخی از این مشکلات را ناشی از عدم اعلام سیاست‌ها و برنامه‌های تولید توتون قبل از شروع سال زراعی می‌داند و معتقد است که برای رفع چالش‌های پیش روی توتون‌کاران و صادرکنندگان این محصول نیازمند برنامه‌ریزی‌های به موقع هستیم.

وی در پاسخ به این سوال که  چالش اصلی در حوزه توسعه کشت توتون چیست؟ پیش‌تر به بازار گفته بود از ویژگی‌های مثبت وزارت جهاد کشاورزی، اعلام شفاف سیاست‌ها و برنامه‌های تولید در ابتدای هرسال زراعی است و جالب‌تر اینکه قبل از اعلام برنامه‌ها به صورت رسمی، خدمات نهاده‌ای همچون توزیع کود‌های شیمیایی و بوجاری بذور مربوطه را در دستور کار خود قرار می‌دهد و کشاورز متناسب با سیاست‌ها نسبت به کشت تصمیم گرفته و اقدام می‌کند. اما متاسفانه این نوع نگاه در حوزه توتون که اهمیت آن از منظر اشتغال‌زایی و ارزآوری بیشتر از سایر محصولات است توسط وزارت صمت وجود ندارد و در زمان مقتضی اعلام نمی‌شود یا چنانچه اقدامی ‌هم صورت بگیرد به علت اعلام دیرهنگام، اثربخشی آن بسیار ناچیز است و در ادامه دست‌اندرکاران بخش خصوصی را سردرگم می‌کند.

به گفته وی از دیگر معضلات کشت توتون نابسامانی در امر تهیه و تامین بذور باکیفیت و سالم است که ساماندهی دقیق کارشناسی در آن صورت نمی‌گیرد. دسترسی کشاورز به بذور شناسنامه‌دار و در ادامه تولید نشأسالم از مهم‌ترین ارکان موفقیت در امر تولید است که ‌بی‌توجهی به آن خسارت زیادی به تولید و کشاورزان وارد می‌کند که در سال‌های گذشته جامعه توتون‌کاران استان با آن مواجه شدند. وی با بیان اینکه عدم سیاستگذاری‌های به موقع   مباحث و مشکلات زیادی را پیش روی دارد خاطرنشان کرد:  تمامی‌ تولیدکنندگان بدون اطلاع از سیاست‌های راهبردی وزارت صمت در شروع سال زراعی جدید، در یک فضای مبهم نسبت به کشت اقدام می‌کنند که تبعات منفی آن حتی دامن سایر بخش‌های خصوصی از جمله بازرگانان و صنایع عمل‌آوری و فرآوری کشور را هم می‌گیرد.

به گفته محمدی دست‌اندرکاران استانی برای بهره‌مندی از ظرفیت خدادادی (اقلیم و آب و هوا) و همچنین استفاده بهینه از فرصت فوق‌العاده و منحصر به فرد استان، که زمینه‌ساز اشتغال و ارزآوری برای کشور است اقدامات لازم را انجام دهند و اگر غیر از این باشد مشکلات عدیده پیش رو روز به روز بیشتر شده و فضا را برای بخش خصوصی سخت‌تر خواهد کرد. وی در این خصوص تاکید کرد: چنانچه سیاستگذاری درست و دقیق در حوزه توتون صورت نگیرد وضعیت اسفناک‌تر خواهد شد.

این فعال صنعت کشاورزی در پاسخ به این سوال که  رونق کشت توتون در گلستان چه نتایجی به همراه دارد؟ گفت: مسوولان ملی و استانی به‌خوبی می‌دانند خاک زراعی استان، به دلیل سیاست چندکشتی خسته و هرساله از حاصلخیزی آن کاسته می‌شود. از طرفی ذخیره منابع آبی هم در وضعیت خوبی نیست در نتیجه اعمال سیاست‌های درست و دقیق اجتناب‌ناپذیر است.

با اعلام به موقع سیاست‌ها، امکان شیفت کشت تابستانه توتون به کشت بهاره دور از انتظار نخواهد بود که در این صورت ضمن افزایش حاصلخیزی خاک در سایه اعمال آیش مزارع در پاییز و زمستان، کاهش مصرف آب در کشت بهاره اتفاق خواهد افتاد که این مهم رهاورد این تصمیم خواهد بود، ضمن ارتقای کمی ‌و کیفی توتون، تولید محصول کیفی و صادرات‌محور از دیگر مزایای آن خواهد بود. در این میان گرچه در سال‌های دور در کرمانشاه توتون کشت می‌شد، اما سال‌هاست که از کشت این محصول در استان خبری نیست و گویی اداره دخانیات و جهاد کشاورزی به طور کامل بی‌خیال کشت توتون در استان کرمانشاه شده‌اند.

در این راستا حسین رستمی ‌مدیرکل جدید دخانیات استان کرمانشاه  در خصوص چرایی کشت نشدن توتون در سال‌های اخیر در استان کرمانشاه گفت: این موضوع را باید از مدیران قبلی پیگیری کنید، اما در این مدتی که خود من به استان کرمانشاه آمده‌ام تاکنون چهار آزمایش آب و خاک در مناطق مختلف برای کشت توتون انجام داده‌ایم و متاسفانه هیچ‌کدام از زمین‌ها قابلیت کشت توتون نداشتند. وی افزود: زمینی که توتون در آن کشت می‌شود باید اولا آبی باشد یعنی دیم نباشد و اینکه کلر آب و خاک آن زیر یک باشد در حالی که متاسفانه اکثر زمین‌های کشاورزی در استان کرمانشاه کلر آب و خاکشان بالای ۲.۵ است. به گفته رستمی ‌توتون خودش کلردوست است یعنی اگر کلر آب و خاک ۲ باشد این را به ۴ می‌رساند و کیفیت توتون پایین می‌آید.

منبع: دنیای اقتصاد 6108