یاری رساندن تکنولوژی به بازار سیگار الکترونیکی

سیگار برقی یا سیگار الکترونیکی یا همان ویپ که این روزها در دست افراد با سنین مختلف دیده می‌شود، یک محصول دخانی است که برای اولین بار در سال 2003 وارد بازار شد. ویپ یک وسیله الکترونیکی است که مصرف نیکوتین را به وسیله بخار کردن مایعی الکترونیکی توسط المنت حرارتی شبیه سازی می‌کند. این ابزار به مصرف‌کننده حس استفاده از سیگار واقعی را می‌دهد. این سیگار اولین بار در چین ساخته شد و بعد در دنیا گسترش یافت.

 عدم صدور مجوز برای ورود ویپ به ایران

ارزش تولید جهانی این محصول در سال 2013 میلادی به مرز سه میلیارد دلار رسید. بر اساس اطلاعات موجود، در سال 2016، حدود 11 میلیون از بالغان آمریکایی مصرف‌کننده متداول سیگار الکترونیکی بودند. تاریخ دقیق ورود سیگار الکترونیکی به ایران مشخص نیست و فقط می‌دانیم که این محصول مجوز ورود به کشور دریافت نکرده و آنچه به ایران وارد می‌شود از مسیرهای غیر قانونی است. سیگار الکترونیکی با این تصور که سالم‌تر از سیگار سنتی است، در میان جوانان و به خصوص افراد زیر سن قانونی در سراسر جهان به شدت رواج یافته است اما مخالفان این محصول دخانی جدید بر این باورند که اثر سیگار الکترونیکی بر تخریب ریه به شدت بیشتر از سیگار معمولی است و بلایی که بر سر ریه مصرف‌کنندگان می‌آید، کاملا برگشت ناپذیر است در حالی که در انواع سنتی با کنار گذاشتن سیگار، مصرف‌کننده تا حدودی می‌توانست توان ریه خود را بازیابی کند.

 فروش در فضای مجازی

مطابق روال معمول، دستگاه‌های متولی سلامت به جای آنکه با مطالعه دقیق اثرات سیگارهای الکترونیکی بر سلامت درباره توزیع یا عدم توزیع آن تصمیم بگیرند، صورت مسئله را پاک کرده و به هیچ سیگار الکترونیکی اجازه ورود به ایران را نداند. اما مرزهای عریض و طویل کشور، آن قدر بدون کنترل هست که انواع و اقسام محصولات غیر مجاز به آن راه یابد. سیگار الکترونیکی که به دلیل عدم ورود از مرزهای قانونی، قطعا یک کالای ممنوعه است، امروز همچون نقل و نبات در فروشگاه‌های مجازی به فروش می‌رسد. در واقع مصرف‌کننده ایرانی برای خرید سیگار الکترونیکی هیچ مجرای دیگری به جز فروشگاه‌های مجازی ندارد و بعد از ثبت سفارش و پرداخت وجه محصول درخواستی، سیگار الکترونیکی را درب منزل تحویل می‌گیرد.

 فروش محصول بدون توجه به سن

خرید سیگار الکترونیکی حتی مشقت سیگارهای سنتی را هم ندارد. گویا قانونی هم برای مصرف‌کنندگان آن وجود ندارد. کافی است کلمه سیگار الکترونیکی را جستجو کنید تا بیش از 30 فروشگاه عرضه ویپ پیش روی شما خودنمایی کند. اگر در سیگار سنتی درباره سن مصرف‌کننده سئوال پرسیده می‌شد و با فرض صحت پاسخگویی، سیگار به افراد بالای 18 سال فروخته می‌شود، در داستان فروش ویپ حتی از مصرف‌کننده سئوال نمی‌شود که زیر سن قانونی است یا بعد از ورود به سن قانونی قصد استفاده از این محصول دخانی نسبتا جدید را دارد. همین مسئله باعث شده است که ویپ در ایران به شدت میان نوجوانان رواج پیدا کند.

 امکانات متنوع عرضه شده در فروشگاه‌های مجازی

سری به یکی از فروشگاه‌های مجازی فروش سیگار الکترونیکی می‌زنیم تا ببینیم برای عرضه چه چیزهایی دارد. در بالای صفحه شماره تماس ثابتی درج شده که مشتری اطمینان حاصل کند فقط با یک اکانت سر و کار ندارد و با این شماره ثابت می‌تواند ردی از فروشنده پیدا کند هرچند در پنجره اطلاعات تماس هم آدرس محل توزیع و شماره تماس‌های بیشتری از مرکز فروش نوشته شده است. در سایت امکان عضویت هم وجود دارد. شاید برای اینکه آخرین تغییرات سایت را به اطلاع مصرف‌کننده برساند.

در صفحه اصلی سایت و در نوار بالا، علاوه بر امکان جستجو چندین پنجره طراحی شده است که با کلیک کردن روی آن می‌توان دستگاه ویپ، پاد سیستم‌ها، جویس، سالت و تجهیزات را مشاهده کرد. یک پنجره هم برای آموزش و مقالات دارد. در بخش مقالات بهترین جویس‌ها و ویپ‌های دنیا معرفی شده است. به سئوالاتی درباره روشن شدن ناگهانی ویپ اشاره شده، درباره دلایل شارژ نشدن توضیح ارائه کرده و نحوه تعویض قطعات سیگار الکترونیکی آموزش داده شده است. یعنی سایت فروش، پکیج کاملی برای پاسخ به نیازهای مصرف‌کننده ارائه کرده است تا بتواند مشتریان بیشتری را جذب کند.

 قیمت دستگاه ویپ از 200 هزار تا 9.5 میلیون تومان

در بخش دستگاه ویپ فیلتری بر اساس حجم قرار داده شده است. حجم دستگاه از 10 میلی لیتر شروع می‌شود و تا 120 میلی لیتر است. بر اساس برندها هم امکان جستجو وجود دارد. امکان مرتب سازی بر اساس قیمت، محبوبیت، امتیاز و جدید بودن هم در اختیار مخاطب قرار می‎‌گیرد. ارزان‌ترین ویپ 199 هزار تومان قیمت دارد و گران‌ترین ویپ 9 میلیون و 500 هزار تومان قیمت می‌خورد.

در صفحه پاد سیستم‌ها امکان جستجو بر اساس فیلتر محصولات با حجم بین 10 تا 120 میلی لیتر وجود دارد. امکان جستجو بر اساس قیمت، نوع برند، محبوبیت، امتیاز و جدید بودن هم فراهم است. ارزان‌ترین پاد سیستم 650 هزار تومان قیمت دارد و گران‌ترین محصول آن هم چهار میلیون و 999 هزار تومان است.

جویس یا همان طعم مورد استفاده در ویپ هم بر اساس حجم، برند و میزان نیکوتین امکان جستجو دارد. درجه‌بندی نیکوتین از صفر تا 50 میلی گرم است. در این سایت جویس با نیکوتین کم، میوه‌ای، خنک و نعنایی و دسری به فروش می‌رسد. ارزان‌ترین جویس 120 هزار تومان است و گران‌ترین آن یک میلیون و 299 هزار تومان به ثبت رسیده است. در گروه جدیدترین جویس‌ها هم نام «جویس سالت بلک نوت آمریکن بلند» با قیمت 999 هزار تومان به چشم می‌خورد. جویس‌ها معمولاً با درصدهای مختلف نیکوتین (به میلی‌گرم) ساخته می‌شوند. حجم آن‌ها نیز از 10 میلی گرم آغاز می‌شود و معمولاً 30 میلی گرم بزرگ‌ترین بسته‌بندی آن‌ها به‌شمار می‌رود. به جویس‌هایی که نیکوتین بالاتر از 10 میلی گرم داشته باشند؛ سالت نیکوتین گفته می‌شود و مصرف آن‌ها تنها با دستگاه‌هایی که با قدرت پایین (پاد سیستم‌ها) عمل می‌کنند مجاز است زیرا؛ استفاده از آن‌ها در ویپ‌ها، به دلیل بخار شدن با حجم بالا، مسمومیت نیکوتین را در پی دارد.

مصرف سیگار الکترونیکی چندان هم راحت نیست و تجهیزات جانبی زیادی برای مصرف آن باید خریداری شود. در این سایت تجهیزات ویپ هم شامل کویل و کارتریج، باتری و شارژر ویپ، اتومایزر ویپ، پنبه ویپ و... به چشم می‌خورد که هر کدام قیمت‌های خاص خود را دارد.

 دعوایی که پایانی ندارد

دعوا بر سر اینکه سیگار الکترونیکی محصولات سالمی هست یا نه، همچنان در میان دو طیف مخالف و موافق ادامه دارد. موافقان سیگارهای الکترونیکی مدعی هستند که این وسیله، ابزاری برای ترک سیگارهای سنتی است و به دلیل اینکه دود ناشی از سوختن کاغذ و یا توتون را ندارد، محصول سالمی به حساب می‌آید.

آنها بر این باورند سیگار الکترونیکی باید از زمره کالاهای زیان‌بار خارج شود تا فرصت مناسب برای کاهش موارد بیماری و مرگ در اثر استعمال دخانیات ایجاد شود. اگرچه موافقان، سیگار برقی را راه حلی برای کاهش مصرف دخانیات سنتی می‌دانند اما در مقابل مخالفان سیگار الکترونیکی بر این باورند که هنوز پژوهش مناسب و کافی درباره تبعات سیگار الکترونیک انجام نشده است.

آنها بر این باورند که باید این محصول را یک خطر بالقوه تلقی کرد و درباره آن با دقت مطالعه کرد. مخالفان سیگار الکترونیکی با تاکید بر اعتیاد آور بودن این سیگارها، دسترسی گسترده افرادی که به محصولات سنتی اعتیاد نداشته‌اند را خطرساز می‌دانند زیرا معتقدند زمینه جذب افراد به سیگارهای سنتی به واسطه سیگارهای الکترونیک فراهم می‌شود.

برخی تحقیقات نشان می‌دهد که سیگارهای الکترونیکی زمینه مسمومیت و آسیب به ریه موش‌های آزمایشگاهی را فراهم کرده است و حتی سیستم ایمنی بدن به واسطه استفاده از این ابزار، تضعیف شده است.

مخالفان سیگار الکترونیک، مسمومیت در کودکان به دنبال استفاده از سیگار الکترونیک را بیشتر از بزرگسالان توصیف کرده‌اند. آنها معتقدند که ویپ به دندان آسیب وارد کرده و زمینه پوسیدگی آن را فراهم می‌کند. برای زنان باردار و جنین آن خطرآفرین است و ضربان قلب و فشار خون را افزایش می‌دهد. آنها مدعی هستند که سیگارهای الکترونیک به مغز افراد جوان آسیب وارد می‌کند و باعث بروز مشکلات در حافظه و تمرکز می‌شود.

 درصد وابستگی بالای ویپ

دکتر علی پولادرگ عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان نیز اخیرا اعلام کرده است که سیگار الکترونیکی یک وسیله برقی است که نیکوتین آن نسبت به سیگار، کمتر است اما درصد وابستگی به آن بسیار زیاد است.

او ادامه می‌دهد: تحقیقات بین‌المللی نشان داده است که این سیگارها بسیار خطرناک‌تر و حتی اعتیادآورتر از سیگارهای معمولی هستند. سیگارهای الکترونیکی به ریه و قلب آسیب می‌زنند و سرطان‌زا هستند ضمن اینکه می‌توانند موجب ایجاد یا تشدید مشکلات تنفسی مانند آسم و آلرژی شوند.

پولادرگ با بیان اینکه مایع داخل محفظه سیگارهای الکترونیک بر اثر حرارت تبخیر و بخار آن توسط فرد استنشاق می‌شود ادامه می‌دهد: بخار حاوی نیکوتین مثل سیگار معمولی استنشاق می‌شود، اما دود ندارد و همین نداشتن دود و بوی بد و خاکستر، باعث می‌شود موقع سیگارکشیدن، افراد احساس خوبی داشته باشند.

او می‌گوید: این سیگارها به دلیل شکل زیبای ظاهری و عطر خوبی که دارند، بین افراد زیر ۱۸ سال یا همان دانش‌آموزان و نیز دختران جوان طرف‌داران زیادی دارد.