سال شروع نشده
گرانی سیگار شروع شد
تعداد زیادی از مصرف‌کنندگان دخانیات و به ویژه سیگار از سرعت گرانی این کالا در دو هفته اخیر ابراز گلایه و نگرانی کرده‌اند و خواهان توقف روند گرانی روزانه سیگار شده‌اند.
به گزارش توتون صنعت به نقل از پایگاه خبری و تحلیلی انصاف نیوز: دخانیات در زمره اقلام مصرفی سبد خانوار است که در سال گذشته همواره تورم بالایی را ثبت کرد و طبق یافته‌های کارشناسان مرکز آمار در برخی ماه‌ها حتی سردمدار گرانی در گروه‌های کالایی بود. در اسفند 1۴۰۲ نیز در حالی‌که شاخص کل تورم نقطه به نقطه ۳۲/۳ درصد اعلام شده بود، دخانیات تورم نقطه به نقطه نزدیک به ۳۸ درصدی را تجربه کرد.
در آخرین ماه سال قبل، دخانیات در سبد مصرفی خانوار تورم ماهانه ۱/۶ درصدی و تورم سالانه 42/1درصدی را به ثبت رساند.
حالا از بازار آزاد خبر می‌رسد در دو هفته گذشته قیمت اقلام پرمصرف سیگار تا ۲۰ درصد هم افزایش داشته است. برای نمونه قیمت یک پاکت وینستون اولترا لایت به ۳۵هزار تومان رسیده است. در حالی‌که در ابتدای اسفند گذشته، حداکثر ۲۸ هزار تومان به فروش می‌رسید.
قیمت درج‌شده روی پاکت وینستون اولترالایت 26هزار و 500 تومان است. جی تی آی(jti) شرکت ایرانی تولیدکننده برندهای گوناگون سیگار در ایران که بعد از خصولتی‌شدن شرکت دخانیات ایران به شدت رشد کرد، در سال قبل چند بار به شکل رسمی قیمت درج‌شده روی محصولات دخانی خود را تغییر داد اما مشخص نشد چقدر از این افزایش قیمت‌ها ناشی از افزایش مالیات بوده، چه مقدار عوارض «کالاهای آسیب‌رسان به سلامت» است و چه مقدار، ناشی از افزایش قیمت تولید؟
همین رویه‌های ناشفاف هم سبب بروز شایعات گوناگون در بازار شده است؛ متصدی یک سوپرمارکت بزرگ در منطقه ۳ تهران به خبرنگار انصاف نیوز گفت: تا ابتدای اسفند [سال پیش] سیگار را به قیمت روی پاکت می‌فروختیم اما ناگهان سهمیه ما را کم کردند و بعد هم دیگر سیگار شرکتی توزیع نشد. ما هم برای جوری جنس رفتیم از بازار خرید کردیم. فلان سیگار را باکسی ۳۰۰ هزار تومان خریده‌ایم که ۳۳۰ هزار تومان هم می‌فروشیم. یعنی هم گران شده و هم حاشیه سود ما کم شده است.
یک فروشنده محصولات دخانی هم گفت: هر وقت می‌خواهند سیگار را گران کنند، توزیع را کند یا متوقف می‌کنند. قیمت‌ها در بازار آزاد بالا می‌رود و بعد سیگارها با قیمت جدید توزیع می‌شود.
یک خریدار از همین فروشگاه هم گفت: این پاکت را از ۱1 هزار تومان خریده‌ام تا ۳۳ هزار تومان. یعنی فقط همین کالا ظرف یکی دو سال ۳۰۰ درصد رشد قیمت داشته اما صداوسیما صبح تا شب از کنترل تورم حرف می‌زند و از قول مسئولان می‌گوید تورم مهار شده است!
او ادامه داد: به گرانی روزانه سیگار عادت کرده‌ایم اما معلوم نیست واقعا چرا با چنین سرعتی گران می‌شود؟
آن‌چه مشخص است این‌که گرانی روزانه سیگار بیشترین فشار را به خانوارهای کم‌درآمد و دهک‌های کمتر برخوردار وارد می‌کند. خرداد ماه سال گذشته، اقتصاد نیوز در گزارشی نوشت: «بررسی آمارهای دو ماه ابتدایی امسال(1402) نشان می‌دهد سهم دخانیات از تورم ماهانه برای دهک فقیر جامعه چندین برابر سهمی است که برای هزینه‌های ثروتمندان جامعه دارد. بر اساس آخرین گزارش مرکز آمار، در اردیبهشت سال قبل سهم دخانیات در تورم ماهانه دهک‌های پایین جامعه حدود ۳ تا ۴ برابر دهک‌های بالایی جامعه بوده است.
در اردیبهشت پارسال تورم ماهانه در دهک اول جامعه برابر با ۲.۵۴ درصد بوده که ۰.۰۸ واحد درصد از آن ناشی از بخش دخانیات بوده است. در واقع می‌توان گفت طی این دوره دخانیات سهمی معادل ۳.۱۴ درصدی (معادل تقسیم سهم تورم دخانیات به تورم ماهانه) از کل تورم ماهانه را به خود اختصاص داده که نسبت به دهک دهم جامعه بیش از ۴برابر است.
نکته قابل توجه دیگر این‌که قیمت سیگار تقریبا هیچ‌کجا از رقم درج‌شده روی پاکت تبعیت نمی‌کند و این رقم فقط مبنایی برای تعیین کف قیمت فروش است! به عبارت دیگر عدم وجود نظارت بر این بازار، سبب شده قیمت‌ها از هیچ نظام و رویه‌ای تبعیت نکند. در نتیجه هر کس به فراخور منطقه استقرار، تعداد مشتریان و قیمت املاک محله، سیگار را قیمت‌گذاری می‌کند و می‌فروشد.
این در حالی است که روایت‌ها و نقل‌های گوناگونی از حساسیت امام و دولت دهه ۱۳۶۰ به قیمت سیگار وجود دارد؛ بنا بر یکی از این نقل‌ها، مرحوم عالی‌نسب به عنوان مشاور اقتصادی نخست‌وزیر در یکی از جلسات شورای اقتصاد وقت، بیش از یک ساعت استدلال آورد که سیگار یکی از اقلام سبد مصرفی کارگران است و گرانی‌اش سبب فشار معیشتی بر خانواده‌های کارگران می‌شود. به این ترتیب گرانی سیگار به تصویب شورای اقتصاد نرسید.
از آن زمان تا کنون جامعه ایران تحولات گوناگونی را پشت سر گذاشته از جمله تولید سیگارهای برند بین المللی در داخل که در دهه ۱۳۶۰ حتی تصورش هم نمی‌رفت.
شیوع مصرف انواع دخانیات و به ویژه سیگار، کاهش سن مصرف و تغییر الگوی جنسیتی مصرف هم از دیگر واقعیت‌های جامعه ایران است که به هر دلیل کمتر از آن صحبت می‌شود.
در این شرایط، گرانی این محصولات به معنای فشار اقتصادی به تعداد زیادی از مردم است و همان‌طور که اشاره شد، به دلیل مناسبات مرموز و ناشفاف حاکم بر این بازار، نمی‌دانیم چقدر از رقم پرداختی بابت هر پاکت توتون، تنباکو یا سیگار به بخش سلامت یا فرهنگ‌سازی برای کاهش مصرف تعلق می‌گیرد.
بنا بر آن‌چه آمد، جا دارد مسئولان وزارت صمت و وزارت بهداشت آنالیز قیمت محصولات دخانی را منتشر کنند تا جامعه نسبت به دلایل گرانی روزانه سیگار توجیه شود.