توسعه بازار قاچاق و مخابره پیام تورمی به جامعه باتصویب مالیات‌های جدید برای دخانیات

. به گزارش توتون صنعت، این بند در کمیسیون تلفیق برنامه مجلس شورای اسلامی به لایحه الحاق شده بود و در پیشنهاد دولت نبود. طبق این بند مالیاتهای وضع شده بر روی کالای دخانی در قانون بودجه سال 1402 در طول برنامه هفتم توسعه، بمدت پنج سال و با نرخ افزایشی،تداوم می‌یابد این در حالی است که نرخهای مالیات بر ارزش افزوده محصولات دخانی هم قرار است سالیانه 5 درصد اضافه شود. در جریان تصویب این بند، فضای مجلس با سر و صدای موافقان و مخالفان دقایقی ملتهب شد و هر چند تعداد مخالفان کم نبود ولی دست آخر مصوب شد. 

اخذ مالیات مضاعف از محصولات دخانی
بر اساس بند 5 الحاقی به ماده ۷۳ لایحه برنامه؛ علاوه بر مالیات بر ارزش افزوده خاص محصولات دخانی موضوع بند «ت» ماده (۲۶) قانون مالیات بر ارزش افزوده، مالیات عملکرد، حقوق ورودی و حق انحصار بر محصولات دخانی، از ابتدای سال ۱۴۰۳، مالیات هر نخ سیگار نسبت به قانون بودجه ۱۴۰۲ کل کشور، سالانه بدین شرح زیر افزایش می‌یابد: 
تولید داخل با نشان ایرانی 15 درصد، تولید داخل با نشان بین‌المللی 25 درصد، سیگار وارداتی با هر نشان 50 درصد، هر بسته تنباکوی پنجاه گرمی تولید داخل 20 درصد، هر بسته تنباکوی پنجاه گرمی وارداتی آماده مصرف 55 درصد.
بر اساس این بند، 100 درصد درآمدهای حاصل از اجرای این جزء توسط سازمان امور مالیاتی وصول و به خزانه‌داری کل کشور واریز می‌شود و در بودجه‌های سنواتی برای کاهش مصرف دخانیات، پیشگیری و درمان بیماریهای ناشی از آن، توسعه اماکن ورزشی با اولویت مناطق کم برخوردار و توسعه اماکن ورزشی در مدارس اختصاص می‌یابد.
وزارت صنعت، معدن و تجارت مکلف است: 
امکان دسترسی برخط سازمان امور مالیاتی کشور به سامانه اطلاعاتی واردات، تولید و توزیع سیگار و انواع محصولات دخانی را فراهم کند. همچنین نسبت به شناسایی تمام واحدهای تولیدی و عرضه کننده محصولات دخانی که به صورت غیرقانونی تولید و عرضه می‌شود، اقدام و ضمن جلوگیری از فعالیت آنان، متخلفان را به مراجع قضائی معرفی کند.
در این بند مطرح شده که ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز با همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت صنعت، معدن و تجارت، نسبت به جمع‌آوری تمام محصولات دخانی اعم از قاچاق و تقلبی فاقد شناسه (کد) رهگیری اقدام و متخلف را به مراجع قضائی معرفی کند. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم موظف است چاپخانه‌هایی را که بدون مجوز قانونی نسبت به چاپ اقلام مورد نیاز تولیدکنندگان مواد دخانی خصوصا تنباکوی معسل با نشانه‌های مختلف خارجی و داخلی اقدام می‌کنند، شناسایی و متخلف را به مراجع قضائی معرفی کند.

به خطر افتادن معیشت مردم با افزایش مالیات
محسن زنگنه به‌ عنوان نماینده مخالف این بند بیان کرد: بحث سیگار چند مسئله اصلی دارد. نکته اول اینکه ما در بند ت ماده 26 قانون مالیات بر ارزش افزوده، هم‌اکنون برای سیگارهای داخلی 25 درصد و برای سیگارهای تولید داخل با برند خارج 40 درصد مالیات بر ارزش افزوده در نظر گرفته‌ایم. هر سال هم پنج درصد به این مالیات اضافه می‌شود. وی افزود: یعنی در حال حاضر بعد از دو سال برای سیگارهای داخلی مالیات بر ارزش افزوده 35 درصد است و برای برندهای خارجی این مالیات 50 درصد است. سال آینده نیز پنج درصد به این رقم اضافه خواهد شد.
سخنگوی کمیسیون تلفیق برنامه هفتم در نکته دوم خود یادآور شد: سیگار برای مردم و برای خیلی از خانواده‌هایی که از آن استفاده می‌کنند، یک کالای لوکسی نیست که اگر معیشت آنها دچار مشکل شود یا سطح درآمدشان پایین بیاید، آن را کنار بگذارند.
وی افزود: اتفاقا افزایش قیمت سیگار باعث می‌شود که ما با مصوبه خود از هزینه معیشت مردم بزنیم و متاسفانه این اتفاق خواهد افتاد. 
زنگنه تاکید کرد: همه کارشناسان معتقدند اگر مالیات را خیلی افزایش بدهید، باعث رشد قاچاق می‌شود. وقتی قاچاق افزایش یابد، قطعا سلامتی مردم هم تهدید می‌شود. در سال 1400 اگر اشتباه نکنم این صنعت 600 میلیارد تومان مالیات پرداخت کرده است. 
(توتون صنعت:مبلغ مالیات پرداختی صنعت دخانیات در سال 1400 بیش از 12 هزار میلیارد تومان برآورد میشود و 600 میلیارد تومان صحیح نیست البته آقای زنگنه در بیان رقم تردید داشت و در ادامه از آن عبور کرد.)
وی ادامه داد: افزایش بی‌حد مالیات بر یک کالا، باعث قاچاق آن می‌شود. صنعت دخانیات ما بعد از سال‌ها تبدیل به یک صنعتی شده که روی روال خود حرکت می‌کند. بر هم زدن این روال، قطعا به نفع واردات است.
اسم کاظم دلخوش نماینده حوزه انتخابیه صومعه سرا هم به عنوان مخالف جهت ایراد نطق مطرح شد لیکن در جایگاه حضور نیافت و احتمال می‌رود غایب بوده است.

 افزایش قابل توجه مالیات سیگار در بسیاری از کشورها
سید جلیل میرمحمدی عضو کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی در موافقت با این بند قانونی گفت: همکاران پزشکی که در جلسه حضور دارند، شهادت می‌دهند که درصد قابل توجهی از علت بیماری‌های قلبی، مغزی و سایر بیماری‌ها مثل بیماری‌های تنفسی، سیگار است.
وی اضافه کرد: مخالفان این قانون می‌گویند سیگار جزء معیشت مردم است. بروید سئوال کنید کسانی که سیگار می‌کشند چندین برابر هزینه سیگار خود مجبورند برای درمان بیمارهایشان پرداخت کنند.
میرمحمدی با طرح این پرسش که این مالیات کجا می‌خواهد هزینه شود؟ اضافه کرد: این ارقام قرار است در ورزش، آموزش و پرورش و پیشگیری از مصرف دخانیات هزینه شود. 
وی بیان کرد: عزیزان یک موضوعی را به‌طور مرتب تکرار می‌کنند و آن این است که با افزایش مالیات، رشد قاچاق اتفاق می‌افتد، ابدا این طور نیست. ما امروز به خاطر اینکه قاچاق رخ ندهد، گفتیم حتی تولیدکننده خارجی هم در داخل کشور تولید کند. این تولیدکنندگان حمایت هم می‌شوند. تولید سیگار در داخل کشور به میزان قابل توجهی انجام می‌شود. 
عضو کمیسیون بهداشت مجلس افزود: مرتب با چماق قاچاق توی سر ما می‌زنند که با اخذ مالیات این پدیده را افزایش ندهید. این حرف از اساس اشتباه و غلط است.
وی حاضران را به این نکته توجه داد که در بحث درمان بیماری‌هایی نظیر سرطان ارقام زیادی باید هزینه شود.
میرمحمدی تاکید کرد: ما می‌خواهیم اصلا سیگار کشیده نشود و تولیدش پایین بیاید. بنای ما بر این است. خیلی از کشورها مالیات بر سیگار را به شکل قابل توجه افزایش داده‌اند. به این نتیجه رسیده‌اند که این کار درست است. اگر پژوهش‌ها را بررسی کنید، همه آنها موید حرف من است.

 دولت مخالف - مخابره پیام تورمی به جامعه
داوود منظور رئیس سازمان برنامه و بودجه نیز در این جلسه به نمایندگان مجلس شورای اسلامی تاکید کرد که در بررسی بند 5 الحاقی به ماده 73 با دقت تصمیم بگیرند.
وی افزود: مطالبی که دوستان حوزه سلامت می‌گویند، قطعا ملاحظات درستی است یعنی ما باید حتما افراد را تشویق کنیم و عوامل بازدارنده ایجاد کنیم تا مصرف دخانیات در کشور کاهش یابد. منظور گفت: اما اگر بخواهیم این کاهش مصرف را صرفا به سمت عوامل قیمتی ببریم؛ یعنی با افزایش میزان مالیات این کار را انجام دهیم، ممکن است لزوما قانون وضع شده به هدف اصابت نکند.
وی ادامه داد: ما هر گونه افزایشی در قیمت پاکت‌های سیگار در داخل بدهیم، انگیزه قاچاق را افزایش خواهد داد. هم‌اکنون هم استحضار دارید که متاسفانه انواع سیگار به صورت‌های مختلف قاچاق می‌شود. اگر قیمت رسمی سیگار را در کشور افزایش دهیم یعنی بازار غیر رسمی سیگار و بازار قاچاق را توسعه می‌دهیم. به این ترتیب هم خروج ارز رخ می‌دهد و هم بی‌انضباطی مالی در اقتصاد پدید خواهد آمد.
رئیس سازمان برنامه و بودجه یادآور شد: این نوع تصمیمات در این شرایط، پیام تورمی به جامعه می‌دهد. یعنی برای بخش بزرگی از جامعه که متاسفانه مصرف دخانیات انجام می‌دهند، ما یک پیام تورمی مخابره می‌کنیم و شرایط را از ثبات با این تصمیمات خارج می‌کنیم.
وی بیان کرد: برای موضوع مالیات سیگار ما یک قانون دائمی داریم. در قانون ارزش افزوده، مجلس نحوه افزایش مالیات سیگار را تصویب کرده‌ است. یکسال است که از این موضوع می‌گذرد. اینکه ما دائما قانون‌های دائمی را در میان مدت تغییر می‌دهیم و اصلاح می‌کنیم بر خلاف امور تقنین است.
وی گفت: نمایندگان مجلس هر سال در قانون بودجه در مورد قیمت و میزان مالیات سیگار تصمیم‌گیری می‌کنند و لذا اجازه بفرمایید این موضوع همچنان به‌عنوان یک موضوع تنظیمی در بودجه سالانه تصمیم‌گیری شود. زیرا ماهیت برنامه‌ای ندارد. و ما به دلایلی که مطرح کردم، مخالف این بند هستیم. لطفا به آن رای ندهید.

 کمترین نرخ سیگار در دنیا را داریم
سید مرتضی خاتمی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی نیز در سخنانی با اشاره به نرخ سیگار در ایران، یادآور شد: ارزان‌ترین سیگار در دنیا را ایران دارد. نکته بعد اینکه اگر یک فایده برای سیگار اعلام کنید، آن وقت من به بعضی از همکاران برای مخالفت با این بند حق می‌دهم.
وی سیگار را عامل 30 درصد انواع سرطان‌ها معرفی کرد و افزود: دو ماده اساسی داخل سیگار وجود دارد. یکی نیکوتین است که اعتیادآور بوده و دیگری قطران است که مرگ‌آور است. یعنی ما برای یک ماده مرگ‌آور و اعتیادآوری که مدخل تمام مخدرهای دیگر است، تصمیم‌گیری می‌کنیم. متاسفانه سن مصرف سیگار در جامعه خیلی پایین آمده است.
به گفته این عضو کمیسیون بهداشت، سالانه 65 تا 70 میلیارد نخ سیگار در ایران مصرف می‌شود. در کشور بالغ بر 10 هزار تن تنباکو مصرف می‌شود. مالیاتی که در دنیا از دخانیات می‌گیرند، بسیار بالاست.
وی افزود: مالیات به‌طور متوسط 75 درصد قیمت سیگار در دنیا را شامل می‌شود. در حالی که در کشور ما این رقم زیر 20 درصد است. 
خاتمی گفت: 82 درصد قیمت سیگار در ترکیه که در مجاورت ماست را مالیات تشکیل می‌دهد. شرایطی که اکنون در ایران حاکم است، آن است که یک بسته سیگار با برند داخلی با حضور دلالان و واسطه گران 10 تا 12 هزار تومان تمام می‌شود. با توجه به تورم و کاهش ارزش پول، خلاء قیمتی را دلالان پر کرده‌اند و نمی‌توانید حقوق حقه دولتی را بگیرید.
وی اضافه کرد: اکثر شرکت‌های چند ملیتی دخانیات در دنیا توانسته‌اند به لطائف الحیل در کشور ما شعبه بزنند. ما حرفی نداریم ولی حقوق حقه‌شان را بدهند. 
این عضو کمیسیون بهداشت بیان کرد: نکته دیگری که وجود دارد آن است که سالانه 65 هزار نفر از جمعیت کشور به خاطر مصرف دخانیات به کام مرگ می‌روند. بنابراین آن چیزی که ما در بحث مالیات مد نظرمان هست، راهکارسازی است. یعنی با این شیوه، کاهش مصرف را توسط کسانی که آلوده به سیگار نشده‌اند، دنبال می‌کنیم.
وی تاکید کرد: خانواده‌های محترم ایرانی از من و شما انتظارشان این است که کالاهای اساسی و مواد مغذی را برای آنها با قیمت مناسب فراهم کنیم. قریب به اتفاق جامعه، خواهان این هستند که با روش‌های علمی شرایط کاهش مصرف دخانیات را برای فرزندان، جوانان و نوجوانان ایجاد کنیم.
خاتمی گفت: با توجه به اینکه حدود یک درصد از درآمد مالیاتی کشور از محل دخانیات تامین می‌شود، سخنان سخنگوی کمیسیون تلفیق برای من جای تعجب دارد.

 در حاشیه 
 این سخن آخر آقای خاتمی با فرمایش قبل ایشان در تناقض است او معترض سخنان آقای زنگنه بود و به عنوان مخالف حرف زد و احیانا عدد اعلامی آقای زنگنه یعنی در آمد مالیاتی 600 میلیارد تومانی دخانیات را بالا و غیر صحیح قلمداد می‌کند و تصورشان بر این بوده که عدد حتی از این هم کمتر است. به شرح توضیحی توتون صنعت در بالا تردیدی نیست که عدد اعلامی آقای زنگنه اشتباه بود، اما عدد واقعی نه کمتر که بسیار بیشتر و حداقل بیست برابر این عدد است و اگر ما حتی یک درصد درآمد مالیاتی کشور را ناشی از کالای دخانی بدانیم آنگونه که آقای خاتمی گفت، مبلغ مالیات دخانیات برای سال 1400 بیش از دو هزار و پانصد میلیارد تومان میشود. ایشان یا در جمع و ضرب اشتباه کردند و یا از رقم واقعی مالیات در قانون بودجه‌ای که خودشان تصویب کرده‌اند بی‌خبرند !