علیرضا سروری مدیر کشاورزی شرکت دخانیات ایران می‌گوید که بر اساس ابلاغیه شرکت، قرار است امسال هفت هزار تن توتون کشت شود که با توجه به قراردادهای کشت، حدود پنج هزار تن آن قطعی است و برای صادرات محصول خام روستایی هم برنامه‌ریزی شده است. هنوز هوای خنک بهاری در بخش چهاردانگه ساری جاری است. انگار نه انگار که فقط یک ماه تا تابستان مانده! جاده در لابلای جنگل‌های شمال می‌پیچد تا به مزارعی برسیم که کسب و کار مردمشان با کشت دیم گره خورده است. روزگاری چهاردانگه یکی از مناطقی بوده که در مازندران توتون کشت می‌شده اما به تدریج، کشاورزان این پیشه را کنار می‌گذارند. خبر رسیده که اصلاح سیاست‌های شرکت دخانیات ایران و بازنگری در برخی شرایط اعطای تسهیلات، سبب شده کشاورزان تمایل بیشتری به کشت توتون از خود نشان دهند و سطح زیر کشت در این شهرستان را افزایش دهند. به همین خاطر سید علیرضا سروری مدیر کشاورزی شرکت دخانیات ایران به مازندران آمده تا با همراهی مهدی جوادی مدیر مجتمع دخانیات مازندران از مزارع سرکشی کند و ببیند آیا سیاست‌های توسعه‌ای شرکت در سال جاری محقق خواهد شد یا خیر.

 افزایش دو برابری قیمت خرید محصول

روستای ولاغوز در ارتفاعات بخش چهاردانگه یکی از روستاهایی است که زارعانش با سیاست‌های تشویقی شرکت دخانیات ایران همراه شده‌اند. گروه، به اولین مزرعه که می‌رسد، با خانمی که مشغول انتقال نشاء توتون به مزرعه و کاشت آن است، روبرو می‌شود. او که از پدرش این پیشه را به ارث برده، بر روی زمین‌های موروثی توتون بارلی می‌کارد.

این کشتکار به «توتون صنعت» می‌گوید: نسبت به سال گذشته سه قفیز بیشتر زیر کشت برده است و امسال پنج قفیز توتون دارد. او میزان محصول برداشت شده از سطح زیرکشت اضافه شده را مستقیما مرتبط با شرایط آب و هوایی می‌داند و پیش‌بینی می‌کند که یک تن بیشتر از سال گذشته محصول داشته باشد. این کشتکار عنوان می‌کند: سال قبل حدود 500 تا 600 کیلوگرم توتون از مزرعه‌اش که سطح زیر کشت کمتری داشته، برداشت کرده است و کل رقمی که سال گذشته با پاداش دریافت کرده، 40 تا 40 و اندی میلیون تومان بوده است اما امسال شرکت دخانیات گفته است که قیمت خرید را دو برابر کرده است. به گفته او، شرکت دخانیات امسال حمایت مناسبی از کشاورزان داشته و توزیع سم و کود و بذر به موقع و مناسب انجام شده است.

 قول پرداخت وام به کشاورزان

علی رضایی توتون‌کار دیگری است که مزرعه‌اش درست پایین دست مزرعه قبلی و درآن سوی جاده واقع شده است. او به «توتون صنعت» می‌گوید که همه نوع حمایت از طریق دریافت کود، سم و غیره در زمان کشت دریافت کرده است و تاکنون مشکلی نداشته است.

رضایی هم توتون بارلی می‌کارد و امسال با توجه به وعده‌های داده شده، میزان سطح زیر کشت‌اش را افزایش داده است.

به گفته او، برداشت توتون حدودا از 40 روز دیگر آغاز می‌شود و با توجه به اینکه بارندگی‌ها شرایط مطلوبی داشته است، فعلا مشکل کشت ندارد و کشت‌اش را به صورت دیم، پیگیری می‌کند.

این توتون‌کار می‌گوید: اگرچه تاکنون وام مناسب به ما اعطا نشده است اما امیدواریم که وام هم بدهند. یک قول‌هایی در این زمینه داده‌ شده و گفته‌اند که وامهای مختلف تا سقف 50 میلیون تومان می‌دهند.

به گفته او، قرار است وامی به مبلغ 50 میلیون تومان جهت ایجاد محلی مناسب برای خشک کردن توتون به توتون‌کاران پرداخت شود. کشتکاران از این وام برای ایجاد داربست و یا خرید موتور استفاده می‌کنند.

رضایی نمی‌داند درصد سود وام پرداختی به کشاورزان چقدر است اما مسئولان شرکت دخانیات که در مزرعه حضور دارند، این وام‌ها را فاقد سود و کمکی برای ایجاد تاسیسات مناسب برای کشاورزان معرفی می‌کنند.

به گفته او، در حال حاضر یک انبار چوبی در مزرعه‌اش برای خشک کردن توتون وجود دارد که خودش ساخته است اما قرار است اگر وام دریافت کند، انباری داربستی بسازد که قابلیت جابجایی و نقل و انتقال به زمین‌های دیگر داشته باشد.

این توتون‌کار که بازنشسته بخش دولتی است، به دلیل کافی نبودن حقوق بازنشستگی برای امرار معاش‌اش به کشت توتون روی آورده است و دلیل این تصمیم را کمک‌هایی عنوان می‌کند که از سوی شرکت دخانیات به کشاورزان ارائه می‌شود.

او ادامه می‌دهد: مسئولان دخانیات کود و سم به کشاورزان تحویل می‌دهند و اگر کشاورزی نیاز مالی داشته باشد مساعده کشت به حساب کشاورز واریز می‌کنند.

به گفته رضایی، کشت توتون پیشه اجدادی‌اش است اما خودش کارمند صنایع چوب و کاغذ بوده و بعد از بازنشستگی به کسب و کار اجدادی خود بازگشته است.

او که با اعضای خانواده روی زمین مشغول است و کارگری ندارد، کشت توتون در صورت وجود زمین مناسب را دارای صرفه اقتصادی معرفی می‎کند و درباره مشخصات زمین خوب می‌گوید: زمین مناسب یعنی اینکه امکانات و آب در اختیار داشته باشیم. اگرچه ما محصولاتمان را دیم می‌کاریم اما وقتی آب باشد، بهتر می‌توانیم محصول تولید کنیم. حتی اگر بتوانیم زمین را تحت پوشش آبیاری قطره‌ای ببریم، شرایط بهتری خواهیم داشت.

این کشتکار که سال گذشته سه قفیز زمین را زیر کشت توتون برده است، با اقدامات حمایتی شرکت دخانیات ایران، امسال پنج قفیز توتون کشت کرده است.

او می‌گوید: پنج قفیز، پنج هزار متر مربع وسعت دارد. پیش‌بینی می‌کنم امسال حداقل 40 میلیون تومان درآمد داشته باشم. با این افزایش سطح زیر کشتی که انجام داده‌ام، طبیعتا 20 درصد به تولیدام اضافه خواهد شد.

رضایی عنوان می‌کند: اگر هوا خوب باشد و بتوانیم کمی محصول را آبیاری کنیم یا کشت قطره‌ای داشتیم، میزان برداشت ما بیشتر هم می‌شود.

به گفته او، استقرار واحد آبیاری قطره‌ای در مزارع احتمالا در سال جاری افزایش یافته است اما سال گذشته حداقل 15 میلیون تومان برای ایجاد شبکه آبیاری قطره‌ای در چهار تا پنج قفیز باید هزینه پرداخت می‌شد.

 شرایط بد توتونکاران در سال قبل

مجاور مزرعه رضایی، توتون‌کار دیگری مشغول به کشت نشاء است. او که پیش از این دامداری می‌کرده، دام‌هایش را فروخته و حالا مشغول توتون‌کاری است.

این کشتکار می‌گوید: توتون بیشتر از دام درآمد دارد. به خاطر اصلاح قیمت توسط شرکت دخانیات، احتمال می‌دهم که وضعیت بهتر شود. قول داده‌اند که توتون را امسال گران‌تر بخرند. شرایط در گذشته واقعا افتضاح بود. سال گذشته شرایط به قدری بد بود که در دخانیات فقط جنگ و دعوا بین کشتکار و مهندسان بود.

او بیان می‌کند: به خاطر شرایط نامناسب خرید، کشتکار ضعیف شد. پنج سال پیش بالای 20 هکتار توتون در این روستا داشتیم اما اکنون حداکثر 5 هکتار زمین در روستای ولاغوز زیر کشت توتون رفته است.

این توتون کار که سطح زیر کشت خود را با استناد به قول‌های شرکت دخانیات یک هکتار توسعه داده است، از کسب درآمد مناسب در سال زراعی جاری خبر می‌دهد.

او می‌گوید: ظرف پنج تا شش سال اخیر این اولین بار است که در ولاغوز، مدیر کل کشاورزی را دیده‌ام. مدیران قبلی اصلا کاری به کشتکاران نداشتند. قبلی‌ها را نمی‌شناختیم.

 افزایش چهار برابری مساعده کشت و اصلاح جدول وام‌ها

در انتهای بازدیدها در فرصت پیش آمده برای استراحت با سید علیرضا سروری مدیر کشاورزی شرکت دخانیات ایران گفت‌وگو می‌کنم. او به «توتون صنعت» می‌گوید: اقدامات حمایتی سال‎های گذشته میزانش کم بود و اعمالش با تاخیر انجام می‌شد، امسال با حضور دکتر شیخان، افزایش پیدا کرد. در حال حاضر مساعده کشت چهار برابر شده است و لیست جدول وام شرکت دخانیات ایران بعد از سال‌ها تغییر کرده و افزایش یافته است.

سروری بیان می‌کند: ما مبلغ وام‌ها را به روز کردیم و مبلغ هر یک از وام‌ها بر حسب نوع شان، چهار تا پنج برابر شده است. چهار تا پنج سال بود که این وام‌ها پرداخت نمی‌شد و امسال این رویه احیا شد. در بحث کود و سم، امسال تعاملات خوبی با وزارت جهاد کشاورزی انجام شد و توانستیم کود را با قیمت مناسب برای توتون‌کاران بگیریم. سموم مورد نیاز زارعین نیز تامین گردید.

او اضافه می‌کند: در بحث قیمت خرید، امسال افزایش چند برابری داشتیم تا هم بتوانیم با رقبا رقابت کنیم و هم شرایط به‌گونه‌ای باشد که رقبا نتوانند ورود پیدا کنند و فقط در حدی که نیازشان هست، توتون را خریداری کنند. با این سیاست‌ها امیدواریم آن حجمی از محصول را که ابلاغیه ما هست، به‌ طور کامل دریافت کنیم.

مدیر کشاورزی شرکت دخانیات ایران می‌گوید: با توجه به بازدیدی که از بخش چهاردانگه و شهرستان‌های دیگر داشتیم، با توجه به ابراز رضایت کشاورزان خدا را شاکریم که تاکنون روند کار خوب بوده است و از این به بعد با پشتیبانی فنی مناطق، این کار ادامه می‌یابد. برای برنامه خرید هم طراحی‌هایی انجام شده است که به ما کمک می‌کند علاوه بر افزایش قیمت، کشاورزان بیشتری برای فروش محصول جذب کمیسیونهای خرید شوند.

 برنامه‌ریزی برای صادرات توتون خام

سروری درباره پیش‌بینی افزایش میزان خرید عنوان می‌کند: امسال با توجه به برنامه پیمان کشت و نشاء‌کاری، برآورد ما نشان می‌دهد که در کل مناطق از هفت هزار تنی که ابلاغ کردیم، چیزی حدود پنج هزار تن توتون برای خرید داشته باشیم که در اینصورت برنامه‌ریزی ما جواب داده است. ما مطمئن هستیم در چرخه خرید با توجه به قیمت‌ها، روند جذب بهبود یابد. زیرا افرادی که منتظرند ببیند شرایط چگونه می‌شود و آیا می‌توان به دخانیات اعتماد کرد یا خیر، جلو خواهند آمد و ما می‌توانیم کل ابلاغیه را پر کنیم.

او یادآور می‌شود: البته معمولا وقتی حرکت جدیدی بعد از یک مدت طولانی آغاز می‌شود، گام اول اعتمادسازی است. امسال ممکن است نتوانیم به تمام چیزی که می‌خواستیم برسیم اما این حرکت یک آغاز خیلی قوی برای سال بعد می‌شود.

به گفته مدیر کشاورزی شرکت دخانیات ایران، سال گذشته این مجموعه یک هزار و 600 تن توتون خریداری کرده است که عدد خیلی پایینی بوده و اگر امسال عدد خرید پنج هزار تن محقق شود، این میزان خرید حدود سه برابر رقم خرید سال گذشته خواهد بود. به این ترتیب تولید محصول در کارخانه هم چند برابر خواهد شد.

سروری درباره برنامه‌های شرکت برای صادرات می‌گوید: روی این قضیه هم برنامه‌ریزی کردیم. در یکی دو استان به‌خصوص گلستان برنامه صادرات داریم و محصول خام روستایی را صادر خواهیم کرد. روی صادرات سیگار به‌عنوان محصول نهایی هم برنامه‌ریزی شده است که توسط حوزه مربوطه انجام میپذیرد.

او ادامه می‌دهد: در حوزه کشاورزی، برای توتون روستایی متقاضی پیدا کردیم و می‌توانیم اضافات محصول خریداری شده را صادر کنیم. متقاضیان خرید توتون توسط بخش صادرات شرکت دخانیات شناسایی شده و ما بر اساس این تقاضاها، سفارش تحویل می‌گیریم.

به گفته سروری امسال نهادهها بطور کامل به کشاورزان تحویل داده شده و مساعده به موقع پرداخت شده است. وام‌ها پس از پایان نشاءکاری به کشاورزان متقاضی طرف قرارداد پرداخت می‌شود و با توجه به تمهیداتی که ایجاد شده است در فصل خرید توتون، هر هفته به ازای دریافت محصول، مبلغ خرید به کشاورزان پرداخت می‌شود تا مشکل کشاورزان در خصوص دیرکرد پرداخت مبلغ خرید که همواره نسبت به آن گله داشتند، حل شود.