در سامانه جامع تجارت مواردی مثل برگشت فروش و برگشت خرید در موجودی انبار پیش‌بینی شده است. درباره اظهارات توزیع‌کنندگان دخانیات درباره عدم رعایت اصول حسابداری در این سامانه باید بگویم که این سامانه، یک سامانه حسابداری شرکتی نیست. سامانه‌ای است که دولت تمام اطلاعات مورد نیاز خود را در قالب یکسری اسناد دریافت می‌کند. اسناد مد نظر دولت هم مشخص است. حدود 15 تا 16 نوع سند تجاری در این سامانه طراحی شده است. تمام روش‌هایی که کالا به موجودی یک فرد اضافه می‌شود یا از موجودی فردی کسر می‌شود، داخل اسناد وجود دارد.

اسناد مواردی مانند برگشت از خرید و فروش، اظهار واردات، تولید، انتقال، مکان فروش، اسقاط یا صادرات داخل سامانه جامع تجارت وجود دارد و سندی نیست که در تجارت استفاده شود ولی در سامانه جامع تجارت وجود نداشته باشد. شاید یکسری ملاحظات حسابداری شرکتی باشد که دولت در داخل سامانه جامع تجارت نیازی به آن نداشته باشد و اسناد مربوطه را طراحی نکرده باشد.

مهمترین الزامی که می‌شود برای شرکت‌ها یا اشخاص حقیقی و سوپرمارکت‌داران یا دکه‌داران اعمال کرد که داخل سامانه ثبت نام کنند، عدم ارائه کالا به افرادی است که داخل این سامانه ثبت نام نکرده‌اند. این رویه برای سایر کالاها هم وجود دارد. در روغن خوراکی زمانی که الزام ایجاد شد تا افرادی که داخل سامانه ثبت نام ندارند و نقش تجاری ندارند، اجازه فروش محصول به آنها وجود نداشته باشد، همه در سامانه ثبت نام کردند.

بنابراین هر کس در سامانه ثبت نام نکرده باشد، حق دریافت کالا ندارد. این بهترین الزامی است که می‌توان ایجاد کرد تا کل زنجیره را بتوانیم تحت پوشش و مدیریت قرار دهیم.

بر خلاف نظر فعالان بخش توزیع دخانیات، سامانه جامع تجارت نقشی در وصول مالیات ندارد. بحث دریافت مالیات در طراحی این سامانه خیلی مطرح نبوده است و بیشتر شفافیت زنجیره رسمی تجاری کشور در این سامانه مد نظر است. در سامانه جامع تجارت اطلاعات را به نحوی دریافت می‌کنیم که زنجیره رسمیِ تجاری مشخص باشد. فرض کنید یک عمده فروش دخانیات در یک واحدی یک مقدار خرید رسمی و یک مقدار فروش رسمی دارد مابه‌التفاوت این دو موجودی آن واحد را تشکیل می‌دهد. حال اگر 100 باکس در این واحد موجود داشته باشد یا کل خرید واحد 100 باکس باشد، وقتی وارد آن مجموعه می‌شوید و احتمالا هزار باکس موجودی در انبار دارد، مفهومش این است که الباقی را از مبادی غیر رسمی و غیر مجاز به موجودی خود وارد کرده است. این شناسایی تخلف است. اینکه چه تخلفی بوده است بحث دیگری است و ربطی به موضوع مالیات ندارد.

بنابراین سامانه مشخصا می‌خواهد جلوی تخلف را بگیرد و بر خرید و فروش کالا در زنجیره تجاری نظارت کند تا حتما مسیر رسمی را طی کند. در حال حاضر یک میلیون کاربر در تمام کالاها، در سامانه جامع تجارت نقش گرفته‌اند و 200 هزار سند تجاری به صورت روزانه در سامانه ثبت می‌شود. چالشی در زمینه ثبت اطلاعات و تعداد کاربران نداریم. زیرا اطلاعات متنی هست و خیلی بحث افزایش ظرفیت و مشکلات ناشی از آن هم وجود ندارد.

حجم و توان سرورها، نیاز ثبت اطلاعات کاربران موجود و حتی سه برابر ظرفیت موجود را هم پاسخ می‌دهد. معتقدم مشکلی در زمینه ثبت اطلاعات، تکمیل ظرفیت و افزایش تعداد کاربران در سامانه جامع تجارت وجود ندارد.

در ارتباط با مشکلات ایجاد شده برای توزیع‌کنندگان دخانیات به دلیل تاخیر در ثبت مبادلات در سامانه هم باید بگویم که برای تاخیر مجاز در ثبت اطلاعات فعالین برای کالاهای مختلف زمان مجاز تاخیر در نظر می‌گیرند. این زمان برای هر گروه کالایی از چند ساعت تا دو روز متفاوت است.

اخیرا که ابلاغ شده است افراد تا 48 ساعت مجاز هستند که در ثبت اطلاعات تاخیر داشته باشند و می‌توانند اطلاعات 48 ساعت گذشته را در سامانه ثبت کنند. اگر تا این میزان تاخیر داشته باشند، مشکل خاصی وجود ندارد و این تاخیر قابل قبول است. بابت محصول خاص دخانیات باید از مرکز دخانیات میزان دقیق تاخیر مجاز در ثبت اطلاعات را پرسید. آنچه که من می‌دانم این است که افراد در سایر کالاها تا 48 ساعت مجاز هستند که تاخیر در ثبت اطلاعات داشته باشند. قطعا حالتی پیش نمی‌آید که سامانه در این مدت زمان، مشکل فنی یا قطع برق و دیگر مشکلات را داشته باشد و در این مدت ثبت اطلاعات به راحتی انجام می‌شود.

به نظر من سامانه جامع تجارت، شفافیت زنجیره توزیع را ایجاد کرده است. امروز می‌دانیم که چه مقدار تولید محصول دخانی انجام شده است. هر توزیع کننده چقدر محصول دریافت کرده و به زیر مجموعه خود توزیع کرده است. از این جهت مشکلی وجود ندارد اما نظر دادن درباره تسهیل ایجاد شده در نظام توزیع توسط سامانه جامع تجارت، در حیطه وظایف مرکز دخانیات است که در این رابطه باید از آنها پرسش کرد.