از دست رفتن سهم بازار، بدهی‌های سنگین مالیاتی، نبود مواد اولیه، خرابی ماشین آلات و... در کنار شرایط حادث شده در کشور همچون کمبود ارز، قطعی‌های مکرر برق و...، شرایطی پیش آورده بود که ادامه بقاء و تداوم فعالیت شرکت را دشوار می‌نمود. اطمینانی برای پرداخت حقوق و مزایای کارکنان نبود، تأمین کنندگان مواد اولیه به دلیل نااطمینانی از وصول مطالبات از انجام تعهدات خود خودداری می‌کردند. مواد اولیه وارداتی در گمرکات متروکه شده بود و مشمول دموراژ بود. تخصیص ارز برای آنها صورت نگرفته بود و در مواردی هم که بانک مرکزی ارزی تخصیص می‌داد امکان تأمین منابع مالی برای خرید ارز نبود و موعد تخصیص سپری می‌شد. ثبت سفارشات با مشکلات و موانع جدی مواجه بود. زیرساخت‌های فرایندی برای ثبت سفارش فراهم نبود و وزارت صمت از پذیرش درخواست برای ثبت سفارشات مواد اولیه امتناع می‌نمود. درآمد حاصل از فروش محصول کفایت پرداخت حقوق و مزایای کارکنان را نمی کرد، چه برسد به پرداخت بهای مواد اولیه، مطالبات کشاورزان توتون کار، حفظ و نگهداری و بازسازی و نوسازی ماشین آلات، پرداخت حق سنوات کارگران برخی مواد اولیه تا 90 درصد بدون پرداخت بها در گذشته از گمرکات ترخیص شده بود و مواد آن مصرف شده بود و شما باید برای ترخیص 10 درصد باقیمانده که تأثیر چندانی در تحرک تولید نداشت باید صد در صد وجه آن را پرداخت می‌کردید. انبوهی از بدهی کالایی به عاملین توزیع وجود داشت که قبلاً وجه آن اخذشده بود ولی کالا تحویل خریدار نشده بود و اندک تولیدی هم که صورت می‌گرفت بدون اخذ وجه می‌بایست بابت تعهدات قبلی به عاملین توزیع تحویل داده می‌شد.
شرکت مواجه با زیان رو به تزاید بود و بخش زیادی از هزینه‌های جاری شرکت از محل واگذاری اموال و دارائی‌های ارزشمند آن تأمین شده بود.
از اواخر سال قبل بود که برنامه ریزی‌های لازم برای مهار بحران صورت پذیرفت و اقدامات لازم شروع شد. فرایند تأمین مواد اولیه خارجی یک دوره زمانی 6 الی 9 ماهه نیاز دارد. از انجام تشریفات قانونی برگزاری مناقصه تا عقد قرارداد و تا ثبت سفارش و تخصیص ارز و نهایتاً ترخیص کالا از گمرکات و تحویل آن به خطوط تولید. در اسفندماه بود که متوجه شدیم با گسست شدید در جریان ورودی تأمین مواد اولیه مواجه هستیم. مناقصات اقلام توتونی و غیرتوتونی برگزار شد و در آستانه عقد قرارداد هستیم که در این صورت نقشه راه شرکت برای تأمین مواد اولیه حداقل تا پایان سال روشن است. ناگزیر بودیم برنامه تولید را اصلاح کنیم و شش ماهه اول سال را مقادیر کمتری در نظر گرفتیم تا مواد اصلی از راه برسد و متعاقب آن برای اقلام موجود در گمرکات تخصیص ارز اخذ و جریان ترخیص از گمرکات شتاب گرفت. همچنین با تأمین کنندگان داخلی مذاکره شد و بخش زیادی از مطالبات آنان پرداخت شد و می‌رویم که توقفات تولید به دلیل نبود اقلام داخلی همچون کارتن، اتیکت و قراصه نداشته باشیم. بخش عمده‌ای از مطالبات کشاورزان پرداخت شد و بنا داریم در سال جاری مقادیر بیشتری خرید توتون داشته باشیم. با برنامه ریزی‌های انجام شده فروش شرکت بالاخص در بخش مویرگی بیشتر شد و در حال افزایش سهم خود از بازار هستیم، حقوق و مزایای کارکنان به موقع پرداخت می‌شود و مزایای رفاهی معوق آنان پرداخت شده و یا در حال پرداخت است. ایرادات سامانه‌ای با وجود همه پیچیدگی‌هایی که داشت برطرف شده و امکان ثبت سفارشات فراهم است و سهمیه ارزی برقرار شده است. با روشن شدن شیوه عمل و نقشه راه برای تأمین مواد اولیه فرصت فراهم شده است گلوگاه بعدی تولید یعنی ایرادات فنی و کمبود قطعات ماشین آلات برطرف شود که در این خصوص تمهیدات لازم اتخاذ و منابع مالی لازم در حال تأمین است.
یکی از معضلات اصلی شرکت زیان دهی و پایین بودن قیمت محصولات بود. در حال حاضر کلیه ترفیعات کالایی و تخفیفات حذف گردیده و افزایش‌های منطقی در قیمت‌ها اعمال گردیده است. با وجود این نه تنها فروش شرکت کم نشد بلکه میزان فروش در 6 ماهه اول امسال نسبت به دوره مشابه سال قبل از نظر مقداری 49درصد و از لحاظ ریالی 95 درصد افزایش یافت.فروش شرکت در شهریور ماه از هزار میلیارد تومان فراتر رفت، این میزان فروش ماهیانه در تاریخ شرکت بی سابقه بود.امروز هر چند با قیمت‌های دلخواه هنوز فاصله داریم ولی بازار را به دقت رصد می‌کنیم و در مناسب‌ترین فرصت سعی می‌کنیم سهم ریالی و مقداری خود را در بازار افزایش دهیم. با سازمان امور مالیاتی و تأمین اجتماعی تعاملات لازم انجام شده و در حال تعیین تکلیف بدهی‌ها هستیم. همچنین پیشنهاداتی در سطح کلان برای بهبود شرایط محیط کسب و کار شرکت نیز ارائه شده است.
شورای معاونین، شورای عالی فروش، کارگروه تأمین مواد اولیه بطور جدی فعال هستند و تصمیمات بموقع و صحیح در خصوص موضوعات اتخاذ و اجرایی می‌شود. با این اقدامات و برنامه ریزی‌هایی که متناسب با شرایط انجام می‌شود تصور ما بر این است که بحران تا حدود زیادی مهار شده است هر چند با وضع مطلوب و رسیدن به جایگاهی که شایسته شرکت دخانیات ایران باشد همچنان فاصله داریم. این شرایط پیش آمده خوشایند کسانی نیست که انتظار رکود و اضمحلال شرکت را داشتند و در بی نظمی و آشفتگی نحوه اداره شرکت منافعی داشتند و اینک از هر تلاشی برای توقف چرخ‌های تولید و مانع تراشی فروگذار نیستند اما باید بدانند اراده قاطبه شرکت اعم از مدیران، کارشناسان و کارگران بر بهبود شرایط،تداوم تولید ارتقای کیفیت،افزایش سهم بازار و ارتقاء جایگاه شرکت دخانیات ایران در جامعه تولیدی کشور به سطحی که شایسته آن است می‌باشد.
فرداد امیر اسکندری
مدیر عامل شرکت دخانیات ایران