تولید

تعداد واحدهای فعال در تولید انواع سیگارت در  سال 1401 بیست و یک واحد بود که نسبت به سال ماقبل تغییری نداشت. همچنین  در سال 1401 تعداد واحدهای فعال در تولید انواع تنباکو 61 واحد بود که نسبت به سال ماقبل 2 واحد افزایش نشان می‌دهد. کل تولید انواع سیگارت در سال 1401 به میزان 68،610 میلیارد نخ بود که ده درصد معادل  6،14 میلیارد نخ نسبت به سال قبل افزایش داشت. میزان تولید انواع تنباکو اعم از سنتی و معسل هم 4714 تن بوده که 4درصد نسبت به سال قبل کاهش نشان می‌دهد.

روند تولید انواع سیگارت و انواع تنباکو در طی ده سال گذشته و از سال 1391 تا کنون افزایشی بوده و در مورد سیگارت از 39،96 میلیارد نخ در سال 1391 به 68،610 میلیارد نخ در سال 1401 رسیده و در همین مدت تولید انواع تنباکو هم از 735 تن به 4714 تن افزایش یافته است. سال 1391 را می‌توان سرآغاز آزادسازی صنعت دخانیات و پایان انحصار شرکت دخانیات ایران در  تولید انواع کالای دخانی قلمداد کرد.

  بازرگانی

صادرات انواع سیگارت در سال 1401 با کاهش روبرو شد و از 577 میلیون نخ در سال 1400 به 249 میلیون نخ در سال 1401 رسید که 57 درصد کمتر از سال ماقبل است.

در عین حال صادرات  تنباکوی سنتی 11 درصد و توتون 123 درصد در این دوره افزایش نشان می‌دهد به طوری که صادرات تنباکوی سنتی از 97 تن به 108 و توتون خام از 3360 تن به 7490 تن رسید. دلیل عمده کاهش صادرات انواع سیگارت بالابودن هزینه تولید و  نیاز داخلی با توجه به میزان مصرف می‌باشد.

واردات انواع کالاهای دخانی عمدتاً به صورت مواد اولیه 41185 تن به ارزش 297 میلیون دلار و  همچنین صادرات کالاهای دخانی به ارزش 12،6 میلیون دلار بوده است.

در بخش توزیع و پخش کالای دخانی تعداد عاملان توزیع استانی از 4416 واحد به 6223 واحد افزایش یافته که 41 درصد بیشتر از سال 1400 می‌باشد. اما عاملین پخش سراسری یا همان  کشوری 25 درصد کاهش یافته و از 334 واحد به 249 واحد رسید. مجموعاً در سال 1401 تعداد 6472 عامل توزیع کالای دخانی اعم از سراسری و استانی فعال بودند.

  کشاورزی

برنامه خرید انواع توتون توسط شرکت دخانیات ایران برای سال زراعی 1401-1400 به میزان 7000 تن بود که از این مقدار 2845 تن خریداری شد. به عبارتی شرکت دخانیات ایران  4155  تن یعنی حدود 60 درصد کمتر از برنامه و تعهدات خود از کشاورزان توتون خریداری کرد.

تنباکوی خریداری شده  هم توسط شرکت دخانیات ایران در سال 1401 به مقدار 402 تن بوده که در مقایسه با میزان پیش بینی که  750 تن بود به  مقدار  348 تن یعنی 46  درصد کمتر است. میزان توتون و تنباکوی خریداری شده توسط سایر فعالین حوزه کشاورزی و غیر از شرکت دخانیات ایران در سال 1401 به میزان 5887 تن بوده است.

  قاچاق و مصرف

هر چند مقدار واقعی قاچاق سیگارت مشخص نیست و از مابه‌التفاوت تولید و برآورد مصرف تخمین زده می‌شود، بر این اساس و با فرض برآورد مصرف  70 میلیارد نخ  و 68،6 میلیارد نخ تولید و 240 میلیون نخ صادرات، قاچاق انواع  سیگارت  در سال 1401 به میزان 1،63 میلیارد نخ تخمین زده می‌شود. این برآورد برای سال 1400 معادل 3،11 میلیارد نخ بوده است.

  وصول عوارض و مالیات‌ها

متأسفانه هیچگونه اطلاعاتی از مالیات پرداختی فعالین صنعت ارائه نمی‌شود و فقط میزان وصولی 2 درصد حق انحصار به درستی اطلاع رسانی می‌گردد. که به قیمت درب کارخانه از تولید دریافت می‌شود  در حالی که صنعت دخانیات در مورد برندهای خارجی 45 درصد و ایرانی  30درصد مالیات ارزش افزوده پرداخت می‌کرد، علاوه بر مالیات عملکرد.

در سال قبل  میزان وصولی وزارت صمت از محل دو درصد حق انحصار  486 میلیارد تومان بوده که 29 درصد نسبت به سال ماقبل افزایش نشان می‌دهد. حال اگر متوسط مالیات ارزش افزوده صنعت را 40 درصد در نظر بگیریم (با لحاظ مالیات ارزش افزوده برندهای داخلی و خارجی و لایه‌های تولید، توزیع کشوری، توزیع استانی) می‌توان حدس زد مالیات پرداختی یا پرداختنی صنعت  صرفا از بابت ارزش افزوده حداقل 9720میلیارد تومان برای سال 1401 بوده باشد و این علاوه بر مالیات عملکرد سالانه فعالان اقتصادی در این بخش است.

بطوری که اطلاعات جداول زیر نشان می‌دهد فعالین صنعت، مالیات حوزه دخانیات را برای سال 1401 مبلغ 15 هزار میلیارد تومان اظهار کرده اند