توتون صنعت ـ در این گزارش صنعت دخانیات در ایران صنعتی مبهم و غیرشفاف معرفی شده است و دو شرکت خارجی (بی‌ای تی «پارس» ) و (جی تی آی «پارس») و شرکت دخانیات ایران سه بازیگر اصلی صنعت معرفی شده‌اند و در این میان فعالیت شرکت دخانیات ایران شفاف قلمداد شده است. همچنین تحقیق و تفحص از شرکت دخانیات ایران که توسط مجلس شورای اسلامی مصوب شده و در حال انجام است لازمه تسری به دو شرکت خارجی مذکور تلقی و به نقل از رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس، محورهای تحقیق و تفحص واردات محصولات از کمپانی‌های خارجی بوده، هر چند به مواردی هم از شرکت دخانیات ایران اشاره شده است. اما اینکه در این گزارش منظور گزارشگر از عدم شفافیت چیست خود دچار ابهام است. مثلا عنوان شده که صنعت دخانیات کشور در چه شرایطی مشغول به فعالیت است؟ هدایت‌گران آن چه کسانی‌اند و چگونه مشغول فعالیت هستند؟
در هر حال معلوم نیست این ابهامات بر عملکرد و صورت‌های مالی این شرکت‌ها، سهامداران آنها، نوع تولیدات آنها، مواد مصرفی آنها وارد است و یا چیز دیگری مدنظر و منشأ ابهام بوده است.
اتفاقا آنچه خصوصا بعد از سال 1391 و آزادسازی دغدغه فعالین این صنعت بوده بی‌اطلاعی مسئولین از سهم و نقش صنعت دخانیات در تولید و اشتغال و پیوندهای عمیق اقتصادی و اجتماعی آن با سایر بخش‌ها بوده است و در این فضای بی‌خبری آنچه آسیب دیده تولید رسمی و قانونی است و آنچه فرصت جولان یافته کالای دخانی قاچاق و غیرمجاز بوده است و اساسا شأن انتشار ماهنامه توتون صنعت رفع ابهامات از ناشناخته‌های این صنعت و شفاف‌سازی هرچه بیشتر بوده است که مورد استقبال فعالین صنعت و تشکل‌های مرتبط هم قرار گرفته است.
علیهذا توتون صنعت بدون ورود به تایید یا رد ادعاهای مطرح‌شده در گزارش اخیر روزنامه دنیای اقتصاد و صحت و سقم آنها و همچنین دلیل و دامنه تصویب تحقیق و تفحص از شرکت دولتی دخانیات ایران در مجلس شورای اسلامی و اینکه آیا اساسا تحقیق و تفحص مجلس از شرکت‌های غیردولتی و خصوصی وجاهت قانونی دارد یا نه، صرفا جهت اطلاع فعالین صنعت و مخاطبین نشریه بخش‌هایی از گزارش روزنامه دنیای اقتصاد را ذیلا نقل می‌نماید.
در این گزارش آمده است که صنعت دخانیات را شاید بتوان یکی از پیچیده‌ترین صنایع فعال ایران دانست که به دلیل حساسیت و انحصاری بودن آن در دست سه شرکت تولیدی، اطلاعات زیادی از فعالیت آن در دست نیست و کمتر کسی است که از جزئیات و روند تولید سیگار در کشور اطلاعی داشته باشد و میان سه شرکت تولید سیگار، شرکت دخانیات ایران تا اندازه‌ای خود را ملزم به پاسخگویی می‌داند و جالب آن که طرح اخیر مجلس برای تحقیق و تفحص نیز به همین شرکت منحصر می‌شود.
(بی‌ای تی «پارس») و (جی تی آی «پارس») نه تنها مورد تحقیق و تفحص قرار نمی‌گیرد بلکه باز هم در حالت مبهم قبلی به فعالیت خود ادامه می‌دهند. اما به صورت کلی صنعت دخانیات کشور در چه شرایطی مشغول به فعالیت است؟ هدایت‌گران آن چه کسانی هستند و چگونه مشغول فعالیت هستند؟
در این گزارش آمده است که بیش از یک میلیارد نفر از مردم جهان سیگار می‌کشند و سالانه 5200 میلیارد نخ سیگار به ارزش 700 میلیارد دلار دود می‌شود.
از قول معاون وقت وزیر بهداشت در خردادماه امسال نقل شده است که صنعت دخانیات ایران سالانه 20 الی 25 هزار میلیارد تومان گردش مالی دارد و سالیانه 40 هزار میلیارد تومان هزینه مستقیم و 70 تا 90 هزار میلیارد تومان هزینه غیرمستقیم به سلامت کشور تحمیل می‌کند و در ایران 8 میلیون نفر مواد دخانی مصرف می‌کنند و مقدار مصرف سیگار هم سالانه 75 میلیارد نخ می‌باشد.
ارزش ریالی مصرف تنباکوی معسل هم از قول ایشان 15 هزار میلیارد تومان و مجموع ارزش محصولات دخانی مصرفی در ایران سالانه بیش از 50 هزار میلیارد تومان معادل دو میلیارد دلار اعلام شده است.
در این گزارش شرکت‌های (بی‌ای تی «پارس» ) و ( جی تی آی «پارس») در کنار شرکت دخانیات ایران به عنوان رهبران صنعت دخانیات کشور معرفی شده‌اند و ضمن اشاره به تعدادی از برندهای تولیدی شرکت بی‌ای تی پارس شامل: کنت، دانهیل، پالمال و مونتانا و برندهای تولیدی شرکت جی تی آی پارس شامل: وینستون، مگنا، جی‌وان و مونت کارلو آمده است که محدودیت اطلاعات در مورد این دو شرکت، صنعت دخانیات کشور را به سمت ابهام پیش برده است.
در گزارش روزنامه دنیای اقتصاد به گفت‌وگویی هم از افضلی مدیرعامل شرکت دخانیات ایران اشاره شده که گفته بود 70 تا 80 درصد بازار سیگار در اختیار برندهای خارجی و تنها 14 درصد مقداری و ده درصد ارزش ریالی در اختیار شرکت دخانیات ایران است.
در خاتمه هم آمده که دلیل تصویب تحقیق و تفحص از دخانیات، عدم شفافیت در کل صنعت بوده، اما تحقیق و تفحص صرفا محدود به شرکت دخانیات ایران شده و دو شرکت تولیدکننده دیگر همچون تمام این سال‌ها کارنامه عملکردشان نامشخص است و از سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس نقل گردیده که محورهای تحقیق و تفحص، افزایش واردات محصولات دخانی از کمپانی‌های خارجی بوده که موجب خروج ارز از کشور و کاهش تولید و تعطیلی واحدهای دخانیات و کاهش اراضی زیرکشت توتون و تعدیل نیرو شده است.
هر چند نحوه انتخاب مدیران در شرکت دخانیات و استفاده از افراد فاقد سوابق کار مناسب در سمت‌های مدیریتی و معاونت و همچنین بازنگری و عدم همکاری در قراردادهای تأمین‌کنندگان مواد اولیه هم از دیگر محورهای این تحقیق و تفحص است و این تفحص یکسویه از شرکت دخانیات ایران با واکنش مدیران شرکت مذکور مواجه شده و سیاوش افضلی مدیرعامل شرکت دخانیات ایران اعلام کرده که دهه گذشته شرکت شرایط خوبی نداشته و اما اکنون احیا شده و از نظر سهم بازار رشد 7 درصدی داشته است.
این گزارش روزنامه دنیای اقتصاد با مضمون زیر خاتمه می‌یابد: «حالا مشخص نیست که این تحقیق و تفحص اولیه که تنها منحصر به شرکت دخانیات کشور است در مورد سایر شرکت‌های تولیدکننده سیگار هم نتیجه‌ای خواهد داد یا همچنان این دو شرکت در تاریکی و ابهام به فعالیت خود ادامه می‌دهند.»