توتون صنعت ـ صنعت دخانيات ايران با نزديک به يک قرن سابقه مي‌توانست پيشران صنايع متعددي شود اما سالها انحصار دولتي و آزادسازي دير هنگام و غير کارشناسي اين صنعت، تا حدودي نقش دخانيات بومي را در تامين نياز داخل کمرنگتر کرده است. برخي تعهدات بين‌المللي براي مقابله با مصرف دخانيات سبب شده است که اين صنعت همواره زير تيغ انتقادها قرار بگيرد. مي‌توان گفت بخش مجاز و قانوني صنعت دخانيات زير سايه مبارزه با اثرات منفي دخانيات بر سلامت انسان به کناري رفته و بخش غير مجاز و بسيار آسيب‌رسان آن به شکل قاچاق فرصت جولان يافته است و اساسا از آثار مثبت اين صنعت در اقتصاد ملي ايران بويژه در سال‌هاي اخير غفلت شده است. اگرچه دست‌اندرکاران حوزه سلامت مدعي تلاش براي کاهش مصرف هستند اما به گواه آمارها نه تنها مصرف کاهش نيافته است بلکه سن مصرف دخانيات در ايران رو به کاهش است. در چنين فضايي، توليد محصول استاندارد که مضرات کمتري براي سلامتي داشته باشد و نظارت‌هاي کافي بر آن وجود داشته باشد، ضروري است. چنين محصولي جز در کارخانه‌هاي پيشرفته و منطبق با استانداردهاي جهاني توليد نمي‌شود زيرا محصولات زيرپله‌اي و قاچاق صدها برابر مضرتر و خطرناک‌تر از توليدات استاندارد است. اما آن طور که حداد پرچمي يکي از فعالان صنعت دخانيات مي‌گويد، نبود ديدگاه مناسب به صنعت دخانيات سبب شده است که نه‌تنها عرصه فعاليت مجاز براي کارخانه‌هاي استاندارد اين صنعت هر روز تنگ‌تر شود بلکه دغدغه‌هاي مختلف براي مقابله با موانع، سبب شود که آنها فرصت فکر کردن به توسعه و بهبود بخشيدن به خطوط توليد را از دست بدهند. فرصتي که اگر در اختيار فعالان صنعت دخانيات قرار بگيرد، علاوه بر توليد ارزش افزوده بيشتر براي کشور، صنايع متعددي را هم فعال خواهد کرد که موجب اشتغالزايي است.
کارخانه‌هاي توليد تنباکوي معسل در نگاه نخست مجموعه‌هايي ساده به نظر مي‌رسند. براي مخاطب ناآشنا به زير و بم صنعت دخانيات، تنباکوي معسل چيزي جز برگ تنباکو و کمي اسانس نيست اما افرادي که در اين صنعت استخوان خرد کرده‌اند، خوب مي‌دانند که براي توليد يک بسته تنباکوي معسل مرغوب، چه مسيرهاي سختي بايد طي شود. مرحله مربوط به مزرعه و خريد برگ‌هاي خشک شده تنباکوي چگونه بايد باشد که محصولي با کيفيت از کارخانه توليد تنباکوي معسل خارج شود.
شرکت پرچمداران صنعت نوين يکي از آن کارخانه‌هايي است که برند «الملل» را توليد مي‌کند. اين کارخانه که در شهرک صنعتي اصفهان واقع شده، تنباکوي سنتي اصفهان را که سابقه‌اي طولاني دارد و شهرتش به آن سوي آب‌هاي خليج فارس هم رسيده را به دست مشتري ميرساند.
کارخانه متعلق به شرکت پرچمداران صنعت نوين، خطوط توليدي دارد که توسط مديران اين شرکت طراحي شده است و وقتي لا به لاي انبارها و بسته‌هاي تنباکوي دپو شده در انبار قدم مي‌زنيد، مي‌توانيد نسل‌هاي مختلفي از ماشين‌ها را که در طول زمان با صرف هزينه‌هاي بسيار از طريق آزمون و خطا و با تداوم فعاليت شرکت توليد شده‌اند، مشاهده کنيد.
نخستين سوله شرکت جايي است که خانم‌ها برگ‌هاي خشک تنباکو را دسته دسته روي ميز مي‌گذارند و با دست عمليات جداسازي رگبرگ را انجام مي‌دهند. به رگبرگ اصلي برگ تنباکو «دمار» مي‌گويند. در تنباکوي ميوه‌اي دمار کاربرد ندارد. آن‌طور که حداد پرچمي مي‌گويد: اگر ايران کشور پيشرفته‌اي در حوزه توليد دخانيات بود، دمار تبديل به ماده‌اي براي خرمن سيگار مي‌شد و در جريان خط توليدي ديگر، به کار گرفته مي‌شد اما حالا که ما پيشرفت مناسبي در عرصه دخانيات نداريم، دانش و زيرساخت نداريم، دمار در کارخانه‌هاي توليد تنباکوي معسل تبديل به ضايعات ميشود.
او بين 30 تا 35 درصد ضايعات توليد شده در کارخانه‌هاي توليد تنباکوي معسل را مربوط به کارهای سنتی و دستی همچنین آماده سازی برگ‌های توتون مي‌داند و دمار را بخش اعظم این ضایعات معرفی می‌کند. ضايعات حاصل از دمار بسته به نوع بذري که در مزارع استفاده ميشود، متفاوت است. در برخي بذور، دمار توليد شده در بوته تنباکو داراي ضخامت بيشتري است و درصد بيشتري از وزن برگ را شامل ميشود، بنابراين براي کارخانه‌هاي توليدکننده تنباکوي معسل نوع بذر استفاده شده در مزارع و کاهش ضخامت دمار که بر روي وزن برگ اثر مي‌گذارد، بسيار مهم است و در زمان خريد محصول، به اين دو مسئله توجه ميشود.
اين فعال صنعت دخانيات ايده‌هايي هم براي کاهش ضايعات ناشي از توليد دمار دارد. پرچمي مي‌گويد: گرفتاري‌هاي متعدد صنعت دخانيات و چالش‌هاي اين حوزه سبب شده که فرصت مناسبي براي پيگيري ايده‌هايش نداشته باشد و همواره به فکر رفع و رجوع چالش‌هاي متعددي ناشي فضاي مبهم کسب و کار در صنعت دخانيات باشد.
او بر اين باور است که اگرچه در ايران از دمار براي توليد سيگار نمي‌توان استفاده کرد اما اگر روي آن کار شود، مي‌توانيم ترکيباتي براي توليد برچسب ترک سيگار، کمپوست يا ترکيباتي براي فراري دادن حشرات در دامداري‌ها يا توليد سم دفع آفت در مزارع استفاده کنيم. زيرا در شيوه‌هاي سنتي هم از تنباکو براي دفع حشرات استفاده مي‌شده و مي‌توان با تکيه بر دانش بومي، از ضايعات موجود استفاده کرد.
خرد کردن تنباکو با دستگاهي بومي
آن سوي سوله دمارکشي، دستگاهي قرار دارد که کارش خرد کردن تنباکو است. قبل از اينکه تنباکو با اسانس و عسل مخلوط شود، بايد آن را بر اساس استانداردها و فرمولي که خاص خود هر کارخانه است، به قطعاتي با اندازه‌هاي مناسب -که در اين کارخانه حدود يک تا يک و نيم سانتي‌متر است- تبديل کنند.
دستگاه «خردکن» توسط حداد پرچمي ساخته شده است.
اين دستگاه در کارخانه‌هاي ديگر وجود ندارد و خرد کردن تنباکو با دست انجام ميشود اما در کارخانه توليدکننده تنباکوي الملل اين کار با ماشين بومي شده ايران انجام ميشود.
دستگاه مشابه خارجي 82 هزار يورو قيمت دارد اما پرچمي مي‌گويد که در نخستين سال‌هاي فعاليت کارخانه، امکان پرداخت اين هزينه را نداشتند به همين دليل خودش دست به کار طراحي و ساخت دستگاه ميشود و با صرف دو ميليون تومان، دستگاهي مي‌سازد که تنباکوها را خرد کند. به تدريج با توجه به نيازهاي کارخانه دستگاه ارتقاء مي‌يابد و تبديل به نسخه‌اي ميشود که امروز در کارخانه از آن استفاده مي‌کنند.
تنباکوها قبل از آنکه وارد قسمت معسل شوند، شستشو داده مي‌شوند. به گفته اين فعال صنعت دخانيات، در زنجيره توليد تنباکوي معسل بالاي 40 درصد ضايعات و هدر رفت داريم که به دو بخش آماده سازی برگ‌ها و فرآیند سنتی تولید و بخش ديگري مربوط به خاکي است که همراه برگ‌هاي تنباکو از مزرعه به کارخانه مي‌آيد.
او عنوان مي‌کند: محصولاتي مثل گندم قبل از ورود به کارخانه بوجاري و پاکسازي مي‌شوند اما درباره تنباکو از اين خبرها نيست.
به گفته پرچمي بخشي از ضايعات کارخانه تنباکوي معسل هم مربوط به کار دستي و خرد شدن برگ‌هاي تنباکو به دليل فعاليت دستي است.
دخانيات، مشتري کارخانه‌هاي شکر دارویی
بخش مربوط به معسل کردن تنباکو از قسمت دمار کشي جداست. طعم شيرين و بوي ميوه‌اي که مصرف کننده در زمان استعمال تنباکوهاي ميوه‌اي حس مي‌کند، حاصل فرآوري و افزودني‌هايي است که در کارخانه روي تنباکو اعمال ميشود.
عسلي که براي معسل شدن تنباکو به آن اضافه ميشود، از نوعي شکر دارویی و گلوکزي خاص بدست مي‌آيد. کيفيت شکر دارویی به مراتب بالاتر از شکرهاي مورد استفاده در منازل است وصنعت دخانيات به‌عنوان يکي از مصرف کنندگان شکر دارویی، مي‌تواند بر ظرفيت کشت و صنعت‌هاي مرتبط با توليد شکر دارویی اثرگذار باشد. شکر ذاتا محصولي قهوه‌اي رنگ است که در جريان کريستاله شدن به رنگ سفيد در مي‌آيد.
پرچمي مي‌گويد: محصولات تدخيني در گروه خوراکي‌ها دسته‌بندي مي‌شوند و به همين دليل هر آنچه در کارخانه آنها استفاده ميشود، بايد از استانداردهاي بالايي برخوردار باشد.
ترکيب ديگر به کار گرفته شده در عسل تنباکوي معسل گلوکز خاصي است که از جوانه گندم و ذرت به دست مي‌آيد. اين گلوکز هم کارخانه‌اي دارد که دخانيات مشتري پر و پا قرص آن است و بخشي از اشتغال ايجاد شده در اين کارخانه ناشي از تقاضاي ايجاد شده توسط کارخانه‌هاي توليد تنباکوي معسل است.
توليد دستگاهي براي مخلوط کردن تنباکو با عسل
تنباکو محصولي است که طبيعتش گرم است. بلافاصله بعد از شسته شدن بايد فرآيندهاي مربوط به معسل‌سازي را طي کند در غير اين صورت قارچ زده و از چرخه توليد خارج ميشود. تنباکوهاي شسته شده داخل دستگاه‌هاي مخلوط کننده (ميکسر) بزرگ ريخته مي‌شوند. اين دستگاه در خارج کشور 10 هزار دلار قيمت دارد اما پرچمي مي‌گويد که چنين دستگاهي را خودش با قيمت 20 تا 30 ميليون تومان توليد کرده است. در کنار دستگاه ميکسر جديد که مصرف برق کمتري دارد و اختلاط بهتري براي توليد تنباکوي معسل ايجاد مي‌کند، دستگاه ميکسر قديمي هم قرار دارد که ديگر بازنشسته شده است.
به دستگاه جديد تيغه‌هايي اضافه شده است تا کار مخلوط کردن تنباکو با عسلي که در يک ظرف بزرگ توليد ميشود، با دقت و کيفيت بهتري انجام شود.
محصول خروجي دستگاه ميکسر در وان‌هاي پلاستيکي بزرگ در انتظار انتقال به سالن بسته‌بندي در کنار هم رديف مي‌شوند. روي هر وان پلاستيکي، تاريخ اختلاط و رنگ آن نوشته شده است. ترکيبات داخل اين وان‌ها بعد از مدتي انتظار، به سالن بسته‌بندي هدايت مي‌شوند.
تنباکوهاي معسل خارج شده از دستگاه جديد، به وضوح کيفيت بهتري دارند. عسل به خورد برگ‌هاي تنباکو رفته و ترکيبي با آميختگي مناسب براي بسته‌بندي آماده مي‌کند. در حالي که در وان‌هايي که اختلاط عسل با تنباکو توسط دستگاه قبلي انجام شده است، عسل از تنباکو تا حدودي جدا شده و يکدستي دستگاه جديد در اين وان‌ها مشاهده نمي‌شود.
يکي ديگر از ترکيباتي که به تنباکوي معسل اضافه ميشود، گليسرين است. در واقع دخانيات با توليدات خود در داخل کشور بر تقاضاي گليسيرين دارويي اثرگذار است و باعث ميشود ظرفيت خالي توليد در کارخانه‌هاي توليد گليسيرين دارويي واقع در قزوين، قم و تبريز نيز بکار گرفته شود.
تنباکوهاي توليد شده در قسمت معسل‌سازي به اين راحتي‌ها وارد بخش بسته‌بندي نمي‌شوند. بلکه نمونه‌هايي از خط توليد برداشت و در آزمايشگاهي که براي اين منظور طراحي شده، تست مي‌شوند تا توليدکننده بداند که ميزان گيرايي، طعم و مزه توليد شده در خطوط توليد چگونه است. عموما اين اتفاق وقتي مي‌افتد که توليدکننده بخواهد در اسانس و ديگر ترکيبات خط توليد، تغييراتي ايجاد کند. اگر جواب تست‌ها مثبت باشد، محصول مخلوط شده راهي بخش بسته‌بندي ميشود در غير اين صورت گاهي حتي مجبور مي‌شوند خروجي خط را از چرخه توليد خارج کنند.
فعال شدن کارخانه‌هاي متعدد در فرآيند بسته‌بندي
در صنعت دخانيات هم مانند ديگر صنايع، بسته‌بندي پيچيدگي‌هاي خاص خود را دارد و کارخانه‌هاي متعددي را درگير مي‌کند. فرآيند بسته‌بندي در صنعت دخانيات دنيايي دارد که با ديگر محصولات متفاوت است.
تنباکوهاي شيرين و طعم‌دار شده پس از خروج از خط بخش مخلوط سازي، وارد خط ديگري مي‌شوند تا تبديل به محصول آماده عرضه به بازار مصرف شوند. ابتدا تنباکوهاي معسل شده بايد داخل يک پوشش پلاستيکي ريخته شوند، سپس داخل جعبه‌هاي کوچک قرار گرفته و بعد در قالب باکس‌هاي بزرگتر و در نهايت جعبه‌هاي بزرگ براي عرضه به توزيع کنندگان بزرگ قرار مي‌گيرند.
پرچمي مي‌گويد: در سال‌هاي ابتدايي فعاليت شرکت، کار ريختن تنباکوي معسل در داخل بسته‌هاي پلاستيکي با دست انجام مي‌شد. قالب‌هايي ساخته بوديم که يک برش مربعي شکل پلاستيکي داخل اين قالب قرار مي‌داديم. کارگران ابتدا تنباکو را وزن مي‌کردند و بر اساس وزن مورد نظر آن را داخل قالب مي‌ريختند. بعد اصطلاحا تنباکوي آماده را دلمه پيچ مي‌کردند. تنباکوي دلمه پيچ شده داخل بسته پلاستيکي ديگري قرار داده مي‌شد و پس از پلمپ براي قرار گرفتن در جعبه‌هاي مقوايي آماده مي‌شد.
او اضافه مي‌کند: فرآيند قبلي نياز به کارگر زيادي داشت و پلاستيک بيشتري در آن مصرف مي‌شد. ما نياز به دستگاهي داشتيم که مستقيم کار بسته‌بندي تنباکو را انجام دهد تا نياز به نيروي کارگري کاهش يافته و مصرف پلاستيک کم شود. بنابراين دستگاه پرکن را ساختيم که به صورت مکانيزه، مستقيم تنباکو را داخل پلاستيک مي‌ريزد. اين دستگاه در دقيقه 60 بسته پلاستيکي توليد مي‌کند.
اين فعال صنعت تنباکو بيان مي‌کند: قيمت نمونه‌هاي خارجي دستگاه پرکن 120 تا 130 هزار دلار است اما ما با 80 تا 90 ميليون تومان هزينه، اين دستگاه را ساختيم. از آنجايي که دستگاه در داخل توليد شده است، گارانتي دارد و براي دريافت خدمات مشکلي نداريم. با اين اقدام براي گروه طراح دستگاه و ارائه دهنده خدمات پس از فروش هم اشتغال ايجاد شده است.
او اضافه می‌کند: بعد از دستگاه پرکن هم خروجی دستگاه پرکن به سمت دستگاه کارتونینگ می‌رود.
تحرک صنعت در توليد نخ ايزي اوپن (easy open) در ايران
تنباکوهايي که توسط دستگاه پرکن داخل پلاستيک ريخته مي‌شوند، به جعبه مقوايي کوچکي منتقل مي‌شوند. بعد از آن، براي حفاظت بهتر از محصول، افزايش مقاومت جعبه و جلوگيري از نفوذ رطوبت، کل جعبه کاغذي سلفون پيچي ميشود. سلفون پيچي توسط دستگاه خاصي انجام ميشود. سلفون‌هاي پيچيده شده روي جعبه، مثل بسته‌هاي آدامس نخي دارند که مصرف کننده راحت‌تر بتواند سلفون دور جعبه پلاستيکي را باز کند و به محصول دسترسي پيدا کند.
پرچمي مي‌گويد: در نخستين روزهايي که کارشان را آغاز کرده‌اند، نخ ايزي اوپن را از خارج وارد مي‌کردند اما حدود دو سالي است که با افزايش يافتن تقاضا براي نخ ايزي اوپن، يک سرمايه‌گذار ايراني کارخانه توليد اين نخ را راه‌اندازي کرده است و شرکت آنها به مشتري پر و پا قرص اين کارخانه تبديل شده است. به اين ترتيب نخ‌هاي ايزي اوپن ايراني توسط دستگاه، روي سلفون‌هاي دور جعبه پرس شده و بعد به دور جعبه پيچيده مي‌شوند تا در اين فرآيند هم براي کارخانه‌هاي ديگر، انگيزه توليد فراهم شود.
فعال شدن پتروشيمي‌ها در جريان بسته‌بندي تنباکوي معسل
شرکت پرچمداران صنعت نوين علاوه بر بسته‌هاي کوچک 50 گرمي کاغذی تنباکوهاي معسل، بسته‌هاي بزرگتري هم دارد که در بسته‌های 100 گرمی، 250 و 1000 گرمي هستند. اين محصولات عموما در داخل قوطي‌هاي پلاستيکي بسته‌بندي مي‌شوند.
به گفته پرچمي در گذشته قوطي‌هاي فلزي براي بسته‌بندي در کارخانه آنها مرسوم بوده است اما بعدها تصميم مي‌گيرند، جنس بسته‌بندي‌هاي خود را تغيير دهند.
اگرچه در حال حاضر اين شرکت هنوز طرحي براي جمع‌آوري قوطي‌هاي پلاستيکي خود ندارد اما اين فعال صنعت دخانيات مي‌گويد که طبق برنامه‌ريزي انجام شده به زودي با يکسري اقدامات، تلاش خواهند کرد اين قوطي‌ها را به کارخانه بازگردانده و مجددا از آن استفاده کنند.
پرچمي مي‌گويد: يکسال زمان صرف کرديم تا قالب قوطي‌هاي پلاستيکي که از مواد پتروشيمي ساخته مي‌شوند، توليد شود. براي ساخت اين قالب 1.2 ميليارد تومان هم هزينه کرديم. ما در گذشته قوطي‌هاي خود را از خارج ايران تامين مي‌کرديم اما به دليل آنکه مواد پتروشيمي در ايران موجود بود، به سمت توليد داخل آمديم.
اين فعال صنعت دخانيات مي‌گويد که قوطي‌هاي پلاستيکي مورد نياز اين مجموعه را شرکت‌هاي توليدکنندگان قطعات يدکي پلاستيکي خودروها هم مي‌توانند توليد کنند. با توليد اين قوطي‌ها از خام فروشي در پتروشيمي جلوگيري ميشود و اشتغال بيشتري در کشور ايجاد خواهد شد.
او يادآور ميشود: هزينه ايجاد هر شغل در صنعت دخانيات به مراتب پايين‌تر از ديگر صنايع است. بنابراين، اشتغالزايي در اين صنعت اهميت خاصي دارد.
فعال شدن چندين کارخانه براي عرضه شدن تنباکو به بازار
تنباکوهايي که داخل بسته‌هاي کوچک 50 گرمي، 100 گرمی، 250 گرمي و 1000 گرمي بسته‌بندي مي‌شوند، به همان شکل راهي بازار مصرف نمي‌شوند. بلکه در جعبه‌هاي بزرگتري بسته‌بندي مي‌شوند تا حمل و نقل آنها به سمت بازار مصرف راحت‌تر شود.
کارتن‌هايي که بسته‌هاي کوچک تنباکوي معسل را در خود جاي مي‌دهند، چندين و چند کارخانه را فعال مي‌کنند. آن‌طور که پرچمي مي‌گويد: کارخانه‌هاي رول کاغذ، بر اساس سفارش، رول‌هايي با ابعاد مختلف را توليد مي‌کنند و به کارخانه‌هاي ورق‌سازي تحويل مي‌دهند تا در نهايت تبديل به جعبه بزرگ بسته‌بندي شود.
رول‌هاي کاغذ محصولاتي بازيافتي به حساب مي‌آيند که از ترکيب کاغذهاي يکبار استفاده شده - جمع‌آوري شده از منازل- با خمير کاغذ بدست مي‌آيند. خمير کاغذ محصولي وارداتي است و شرکت‌هاي واردکننده خمير کاغذ، به دنبال تقاضاي دخانيات براي جعبه بسته‌بندي، فعال مي‌شوند. از سوي ديگر کسب و کار استارتاپ‌ها و افرادي که کاغذهاي بازيافتي را خريداري مي‌کنند، با افزايش تقاضا براي اين محصول، رونق مي‌گيرد.
رول‌هاي کاغذ به کارخانه‌هاي ورق‌سازي مي‌روند. در کارخانه‌هاي ورق‌سازي، پنج لايه کاغذ رولي به هم چسبانده مي‌شوند تا ورق مقوا بدست بيايد. بعد ورق‌هاي مقوا به کارخانه‌هاي کارتن‌سازي مي‌روند. اين کارخانه‌ها، ورق‌ها را بر اساس سفارش مشتري برش داده و تبديل به جعبه مقوايي مي‌کنند. البته کار به اين سادگي‌ها هم نيست.
مشتري، يک جعبه بي‌رنگ و رو را قبول ندارد و مايل است برندش روي جعبه نقش بسته باشد. بنابراين صنعت چاپ فعال ميشود. براي نقش بستن برند محصولات دخاني بر روي جعبه‌ها، کارخانه‌هاي کارتن‌سازي به مجموعه‌هاي دست اندرکار در چاپ سفارش مي‌دهند تا برند مربوط را روي کاغذ پشت طوسي و يا گلاسه چاپ کنند تا اين کاغذ روي کارتن‌هاي سفارشي صنايع دخاني چسبانده شود. به اين ترتيب چهار صنعت ديگر فقط براي توليد جعبه‌هاي بزرگ محصولات دخاني فعال مي‌شوند تا کارتن مادر به کارخانه توليد تنباکو برود و محصولات اين مجموعه براي عرضه به بازار آماده شوند.
طراحي و بسته‌بندي تنباکوي سنتي
شرکت پرچمداران صنعت نوين فقط تنباکوي معسل توليد نمي‌کند. اين شرکت توانسته پرچم تنباکوي سنتي اصفهان را هم بالا نگه دارد. محصولي که سابقه تاريخي در صادرات دارد و مشتريان سنتي خاص خودش را دارد، با تلاش اين شرکت هنوز بازار خود را حفظ کرده است. اگرچه نسل جديد ميانه خوبي با محصولات سنتي ندارد و ذائقه‌ها تغيير کرده است اما دست‌اندرکاران اين شرکت مي‌گويند که هنوز هم طعم تنباکوي سنتي اصفهان زير زبان کشورهاي حاشيه خليج فارس مانده و به همين دليل آنها تلاش مي‌کنند با طراحي بسته‌بندي‌هاي شکيل، اين محصول سنتي را به بازارهاي بين‌المللي عرضه کنند.
تلاش براي طراحي بسته‌بندي تنباکوي سنتي، بدون شک گروه‌ها و مشاغلي را فعال خواهد کرد. تنباکوي سنتي اصفهان در داخل سلفون‌هايي بسته‌بندي شده و با نصب برند شرکت توليدکننده به بازار عرضه ميشود. برگ تنباکوي به کار رفته در محصول سنتي از مرغوبترين برگ‌هاي توتون مزارع اصفهان توليد ميشود تا مشتري پسند باشد و با صدور چنين محصولي، ارز به کشور وارد شود.
تحريک اشتغال در بخش کشاورزي و بخش توزيع
آنچه تا به حال گفته شد، مربوط به اشتغال و پويايي ايجاد شده در جريان توليد محصولات معسل در کارخانه‌هاي دخاني و صنايع مرتبط با آن بود مضاف بر اينکه بومي‌سازي دستگاه‌ها و ملزومات مورد نياز اين صنعت نيز با پشت کار و سخت کوشي مهندسين و متخصصين شرکت پرچمداران صنعت نوين علي رغم عدم حمايت از اين صنعت از سوي دولت از خروج ارز جلوگيري نموده است. البته اشتغال ايجاد شده ناشي از صنعت دخانيات، فقط به خود بخش محدود نمي‌شود.
کشاورزاني که تنباکو را در مزارع مي‌کارند، با کل خانواده درگير توليد محصول مي‌شوند. در صورت توجه به کيفيت بذر، شرکت‌هايي براي تامين بذر مناسب فعال مي‌شوند. عمليات کاشت، داشت و برداشت الزاماتي دارد. در حين عمليات کاشت بسته به ميزان استفاده از مکانيزاسيون، نيروهاي کارگري و يا شرکت‌هاي مکانيزاسيون داراي ماشين آلات کشاورزي فعال مي‌شوند تا زمين براي تنباکوکاران آماده شود. کارگراني براي وجين جوانه‌هاي اضافي در حين عمليات داشت همواره بايد در مزرعه حضور داشته باشند و برايشان اشتغال ايجاد ميشود. در زمان برداشت محصول يعني همان برگ‌هاي بوته تنباکو هم از آنجا که در ايران اين کارها دستي انجام ميشود، باز هم نياز به کارگراني وجود دارد که برگ‌ها را چيده و آماده فرآيند خشک شدن کنند.
پس از عرضه محصول آماده شده در کارخانه‌هاي دخاني به بازار هم شبکه‌اي از افراد فعال مي‌شوند تا محصول به دست مصرف کننده برسد. از توزيع کنندگان عمده که بسته‌هاي بزرگ دخاني را تحويل مي‌گيرند، تا مغازه‌ها و سوپر مارکت‌ها.
عرضه دخانيات فقط در بخش توزيع و عمده فروشي و خرده فروشي شغل ايجاد نمي‌کند. قليان سفره خانه‌ها که عمدتا از جنس چوب است، جزء صنايع دستي روستاهاي جنگلي به حساب مي‌آيد و روستاييان مناطق دور افتاده را منتفع مي‌کند. با کمي تامل خواهيد ديد که هزاران شغل ريز و درشت ديگر مستقيم و غير مستقيم به صنعت دخانيات گره خورده‌اند. امروز در حالي که هيچ کس متوجه اثرات اين صنعت در پيوند با اقتصاد ملي نيست و همه منافع صنعت دخانيات زير سايه اثرات منفي محصولات دخاني بر سلامت انسان، گم شده است با اتخاذ سياستهاي ناصحيح تقاضاي کالاي دخاني در جامعه که قابل کتمان و قابل حذف هم نيست و واقعيتي هست که بايد پذيرفت به سمت کالاي غيرايراني و محصولات قاچاق جانشين هدايت ميشود و کل اين زنجيره دچار خلل و چالش ميشود و از هم مي‌پاشد.