بنا بر گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی، مصرف دخانیات سالانه بیش از هشت میلیون نفر را در سراسر جهان به کام مرگ می‌کشاند، تعدادی که پیش‌بینی می‌شود در صورت عدم افزایش اقدامات ضددخانی و پیشگیرانه، رشد کرده و بیشتر شود. در ایالات متحده آمریکا، مصرف دخانیات بزرگ‌ترین عامل بیماری و مرگ‌ومیر است که قابل پیشگیری است. استعمال دخانیات انواع مختلفی از سرطان‌ها و همچنین بیماری‌های قلبی، سکته مغزی، بیماری ریه و سایر مشکلات سلامتی را ایجاد می‌کند.
تاریخ روز جهانی بدون دخانیات
روز جهانی بدون دخانیات (World No Tobacco Day) یا به تعبیری روز جهانی بدون تنباکو، 31 ماه مه هر سال برابر با دهم خردادماه، در سراسر جهان برای جلب توجه و تشویق افراد در راستای ترک محصولات دخانی نام‌گذاری شده است. کشورهای عضو سازمان بهداشت جهانی (WHO) در سال 1987 میلادی روز جهانی بدون دخانیات را نام‌گذاری کردند. این روز برای جلب توجه نسبت به شیوع گسترده تأثیرات تنباکو بر سلامت انسان در نظر گرفته شده که منجر به مرگ‌ومیر میلیون‌ها نفر در هر سال می‌شود و در کنار این معضل، صدها هزار مرگ غیرمستقیم، تنها به دلیل استنشاق دود سیگار افراد سیگاری اتفاق می‌افتد.
شعار روز جهانی بدون دخانیات 2021
شعار سازمان جهانی بهداشت برای روز جهانی بدون دخانیات سال 2021 «تعهد برای ترک دخانیات» (Commit to quit) اعلام شده و در این راستا مقرر است فعالیت‌ها و اقدامات برای افزایش آگاهی عمومی (به خصوص جوانان) درخصوص تأثیرات مضر مصرف دخانیات، از سرطان تا بیماری‌های تنفسی مزمن، اهمیت کاهش و ترک مصرف دخانیات و همچنین خطرات مواجهه با دود دست دوم و سوم، تمرکز یابد. توصیه سازمان بهداشت جهانی در برگزاری روز جهانی بدون دخانیات 2021، پشتیبانی و تقویت سیاست‌ها با هدف افزایش تقاضای ترک و توسعه دسترسی به خدمات مشاوره و ترک دخانیات در بخش دولتی و خصوصی، راه‌اندازی خط ملی تلفنی ترک دخانیات، ایجاد محیط‌های حمایت‌کننده عاری از دخانیات، اطلاع‌رسانی و افزایش آگاهی از تاکتیک‌های صنعت دخانیات است.
شعار ملی روز بدون دخانیات 1400
بر اساس توصیه سازمان بهداشت جهانی، با توجه به همه‌گیری جهانی کرونا و اهمیت ترک مواد دخانی به‌ویژه قلیان در ارتقای سلامت مردم، شعار ملی امسال «تعهد من، ترک قلیان» تعیین و عناوین زیر برای ایام هفته ملی بدون دخانیات که مقرر است از 4 تا 10 خرداد برگزار شود، در نظر گرفته شده است: سه‌شنبه 04/03/1400 «تعهد من؛ ترک قلیان برای پیشگیری از بیماری‌های واگیر و غیر واگیر از جمله کووید 19»
چهارشنبه 05/03/1400 «تعهد من؛ ترک قلیان با حمایت جوانان متعهد» پنجشنبه 06/03/1400 «تعهد من؛ ترک قلیان با حمایت خانواده‌های مسئولیت‌پذیر» جمعه 07/03/1400 " تعهد من؛ ترک قلیان با حمایت قانون گذاران و دولتمردان شنبه 08/03/1400 «تعهد من؛ ترک قلیان با سازمان‌های مردم‌نهاد» یکشنبه 09/03/1400 «تعهد من؛ ترک قلیان با حمایت صنایع سلامت‌محور» دوشنبه 10/03/1400 «تعهد من؛ ترک قلیان با حمایت نظام سلامت توانمند»
کمپین سال 2020 روز بدون دخانیات
سازمان بهداشت جهانی در سال 2020 با کمپین محافظت از نوجوانان و جوانان در برابر بازاریابی شرکت‌های دخانی، فعالیت‌ها و تلاش‌هایی را حمایت و تشویق کرد که باعث مقاومت نوجوانان در مقابل تبلیغات شرکت‌های دخانی می‌شود. اهمیت ترک دخانیات در زمان همه‌گیری کووید 19 مهم‌تر از گذشته است، زیرا سیگارکشیدن عامل خطرناک شناخته‌شده در عفونت‌های تنفسی است و شدت این بیماری را افزایش می‌دهد. ویروس این بیماری در مرحله اول به ریه‌ها حمله می‌کند و کشیدن سیگار عملکرد ریه‌ها را مختل و بدن را برای مقابله با کروناویروس و بیماری‌های دیگر با مشکل روبه‌رو می‌کند.
تأکید بر افزایش آگاهی‌های عمومی
در هفته بدون دخانیات امسال نیز برنامه‌هایی از سوی وزارت بهداشت پیگیری شد. معاون بهداشت وزارت بهداشت در نامه‌ای به معاونین بهداشت دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور ضمن اعلام شعار سازمان جهانی بهداشت به مناسبت روز جهانی بدون دخانیات در سال جاری با عنوان «محافظت از جوانان در برابر فریبکاری و ترفندهای صنایع دخانی و پیشگیری از مصرف دخانیات و نیکوتین در آنها» بر اهمیت اقدامات لازم برای افزایش آگاهی عمومی درخصوص تأثیرات مضر دخانیات تأکید کرد. به گزارش ایسنا، دکتر علیرضا رئیسی در نامه به معاونین بهداشت دانشگاه‌های علوم پزشکی تصریح کرد: مقرر است فعالیت‌ها و اقدامات برای افزایش آگاهی عمومی، به‌خصوص جوانان، درباره تأثیرات مضر دخانیات، از سرطان تا بیماری‌های تنفسی مزمن، اهمیت کاهش مصرف دخانیات و همچنین خطرات مواجهه با دود دست دوم و سوم تمرکز یابد. وی افزود: سازمان جهانی بهداشت توصیه کرده است تا بر ضرورت پررنگ‌شدن تأثیرات مخرب ترفندها و روش‌های اغواکننده و فریبنده صنایع دخانی بر افزایش مصرف دخانیات توسط نوجوانان و جوانان به‌ویژه بانوان و خنثی‌کردن آنها به هر شکل تأکید شود. رئیسی در این نامه خاطرنشان کرد: با توجه به اپیدمی کووید 19 و ترفندهای صنایع دخانی برای سوء‌استفاده از این فرصت برای منافع خود و گسترش بازار مصرف، شعار ملی امسال «محافظت از سلامت عمومی در برابر ترفندهای صنایع دخانی و بیماری کرونا» تعیین شده است.