نام توتون و تنباکو با سیگار گره خورده است. همگان سیگار را عاملی علیه سلامت انسان می‌دانند و کشت توتون و تنباکو را مخرب تلقی می‌کنند. در حالی که یافته‌های دانشمندان نشان می‌دهد که برای نجات از بلاهای ناشی از سموم شیمیایی باید به سموم گیاهی پناه برد و توتون و تنباکو به دلیل خصوصیات ضد آفتی که دارند، یکی از منابع اصلی و مهم تولید سموم غیر شیمیایی به حساب می‌آیند. مشروح گفت‌وگو با الهه اسماعیلی کارشناس نانوتکنولوژی درباره دیگر خصوصیات توتون و تنباکو در ادامه می‌آید.
لطفا خودتان را معرفی کنید و مختصری از سوابق خود بگویید؟
الهه اسماعیلی هستم. دارای مدرک لیسانس شیمی و فوق لیسانس و دکترای نانوتکنولوژی مدرک دکترای خود را در زمینه نانو شیمی از دانشگاه صنعتی شریف گرفتم. سپس یک دوره یک سال و نیمه فوق دکترا در دانشگاه تربیت مدرس گذراندم. در دوره دکترا و فوق دکترا بیشتر در زمینه بیوسنسورها و مهندسی بافت فعالیت داشتم که بیشتر در زمینه پزشکی کاربرد دارد. بعد از آن به شاخه‌های مختلف وارد شدم و کارهای مختلفی انجام دادم. علاوه بر حوزه پزشکی که مهندسی بافت کار می‌کردم با توجه به زمینه‌ای که درشیمی و نانو داشتم، در رابطه با ساخت انواع نانو ذرات مثل اکسید مس، اکسید روی، گرافن، گرافن اکساید طلا و نقره و غیره کار کردم و کاربرد آنها را در زمینه‌های مختلف با توجه به هدفی که داشتم، بررسی کردم.
در حوزه دخانیات ایران، چه ظرفیت‌هایی وجود دارد؟
با توجه به اینکه هزاران هکتار سطح زیر کشت توتون داریم و هزاران تن توتون در داخل کشور برداشت می‌شود، این حوزه جای کار زیادی دارد و یک منبع خوب برای کاربری‌های مختلف است. استفاده‌های زیادی از آن می‌توان‌کرد.
در ارتباط با تولید ضد آفت با استفاده از ضایعات توتون توضیح دهید؟
در رابطه با تولید ضد آفت‌ها در دو حوزه فعالیت داشتیم. ضد آفت‌ها را به دو شیوه می‌توان تولید کرد. استفاده از دود مایع توتون و یا استخراج نیکوتین دو شیوه قابل استفاده برای تولید ضدآفت هستند. دود مایع را از طریق پیرولیز توتون بدست می‌آوریم. این دود خاصیت ضد قارچی زیادی دارد. در قسمت نیکوتین هم استخراج نیکوتین از توتون انجام می‌شود. خود نیکوتین در غنای مختلف باعث آفت کشی می‌شود و روی برخی آفات مثل شپش خیار اثرگذاشته و آنها را می‌کشد. این ترکیب کاربردهای زیادی برای آفت کشی دارد. با توجه به اینکه اکنون خیلی به عوامل زیست محیطی و حفظ محیط زیست اهمیت داده می‌شود، باید از آفت کش‌هایی استفاده کنیم که گیاهی باشد.
سموم شیمیایی داخل گیاه باقی می‌ماند و وارد چرخه سلامت ما می‌شود. روی آوردن به آفت کش‌های طبیعی خیلی می‌تواند در حذف سموم شیمایی و اثر منفی آنها بر روی سلامت اثرگذار باشد. سموم گیاهی مثل آفت‌کش شیمیایی ضرر زیست محیطی ندارد. ما برای تولید آفت کش گیاهی در دو شاخه دود مایع و نیکوتین فعالیت می‌کنیم و از آن به‌عنوان آفت‌کش استفاده می‌کنیم.
درباره استفاده از نانو ذرات جاذب در فیلترها برای جذب فلزات سنگین هم توضیح دهید؟
در ارتباط با فیلترها یک گروه دیگری از تیم ما فعال هستند. با توجه به پیشینه‌ای که من در زمینه نانوالیاف‌ها داشتم و از این نانوالیاف‌ها برای مهندسی بافت استفاده می‌کردم، توضیحاتی را ارائه می‌دهم.
از نانوالیاف‌های سلولز استات به‌عنوان فیلتر سیگار استفاده می‌شود و با لود کردن یکسری نانو ذرات مثل هیدروکربن فعال یا یکسری نانو ذرات دیگر، می‌توان خاصیت جاذب فلزات سنگین را به آن اضافه کرد. علاوه بر اینکه نانو الیاف سلولز استات چون به صورت نانویی شده است، نسبت سطح به حجمش خیلی بالا رفته و مقدار جذب فلزات سنگین توسط آن را افزایش می‌دهد، خود نانو الیاف را طوری عامل‌دار می‌کنیم که اثرات جاذب آن افزایش یابد. در واقع یک اصلاح سطحی روی نانو الیاف انجام می‌دهیم که این اقدام میزان جذب فلزات سنگین روی این الیاف را بیشتر می‌کند. علاوه بر آن یکسری ساختارهای متال ارگانیک شامل فریم ورک‌ها یا نانو ذرات را به آن اضافه می‌کنیم که این باعث می‌شود میزان جذب فلزات سنگین توسط آن فیلتر افزایش یابد.
درباره تولید مالچ با استفاده از ساقه توتون برای مبارزه با آفت گلخانه هیدروپنیک اگر ممکن است توضیح دهید؟
با توجه به اینکه از توتون و تنباکو به صورت آفت‌کش می‌توان استفاده کرد، استفاده از این نوع آفت کش می‌تواند برای خاک مفید باشد از سوی دیگر خود ساقه توتون و تنباکو غنی از نیتروژن، فسفر و پتاسیم است و به صورت کود عمل کند.
این گیاهان باعث تقویت خاک می‌شود و رشد گیاهان را بهبود می‌بخشند. بنابراین از این گیاه به صورت دو جانبه می‌توان استفاده کرد. البته این نکته را هم باید بگویم که محصول می‌تواند مفید باشد اما باید در مقدار معقول استفاده شود.