اکبر فیضی، دبیر انجمن صنفی کارفرمایی تولیدکنندگان تنباکوی ایران
اشتغال 10 هزار نفر کشاورز به کشت توتون
پس از تهاجم پرتقالی‌ها به جنوب ایران توتون و تنباکو وارد کشور شد و در زمان شاه عباس صفوی کشت تنباکو از نواحی جنوب به مناطق مرکزی، شرق و شمال غربی کشور گسترش یافت. در سال 1875 میلادی شخصی به نام استیان، نوعی خاص از بذر توتون را از ترکیه به گیلان آورد و کشت کرد و پس از آن بذر توتون به مازندران برده شد و بعدها با توزیع بذر بین کشاورزان کشت توتون در استان‌های گلستان، کردستان، گیلان و آذربایجان غربی رواج یافت. در سال 1310 ه ش. قانون لایحه انحصار دخانیات به تصویب مجلس شورای ملی رسید و رسما تولید توتون و تنباکو و خرید و فروش آن در انحصار دولت قرار گرفت و موسسه انحصار دخانیات مجری قانون انحصار دخانیات شد که بعدها نیز موسسه مزبور به شرکت دخانیات ایران تبدیل وضع یافت.
در سال 1391 و در اجرای سیاست‌های اصل 44 قانون اساسی وظایف حاکمیتی صنعت دخانیات از شرکت دخانیات ایران منتزع و به وزارت صنعت، معدن و تجارت منتقل گردید و به این ترتیب فعالیت بخش خصوصی در امر صنعت دخانیات عملا آغاز شد. در فروردین سال 1393 جمعی از مدیران با سابقه و صاحب تجربه شرکت دخانیات ایران به منظور ساماندهی فعالیت بخش خصوصی و تعامل با مسوولین ذی‌ربط برای رفع موانع تولید و برنامه‌ریزی برای کاهش واردات و همچنین توسعه صادرات اقدام به تاسیس انجمن صنفی کارفرمایی تولیدکنندگان تنباکوی معسل و سنتی کردند تا کارخانه‌هایی را که در نقاط مختلف کشور با صرف میلیاردها ریال سرمایه راه‌اندازی شده بود در راستای تداوم اشتغال پایدار روستایی، ایجاد ارزش افزوده برای محصول خام تولیدی کشاورزان و ممانعت از خروج مبالغ قابل توجه ارز هدایت نمایند. در ادامه گفت‌وگویی با اکبر فیضی، دبیر انجمن صنفی کارفرمایی تولیدکنندگان تنباکوی ایران داریم.
در حال حاضر در چه مناطقی از کشور توتون و تنباکو کشت می‌شود؟
مناطق کشت توتون در حال حاضر استان‌های گلستان، گیلان، مازندران، کردستان میباشد که شامل انواع ویرجینا، بارلی و باسما است.
70 درصد کل توتون کشور در استان گلستان تولید می‌شود. سطح تولید زیر کشت توتون در این استان 2 هزار هکتار میباشد که موجبات اشتغال پایدار روستایی برای تعداد کثیری از کشاورزان را در این استان فراهم کرده است.
کشت توتون در کشور با توجه به قیمت تمام شده پایین آن در مقایسه با نرخ رایج بین‌المللی و نزدیکی با کشورهای مصرف کننده اصلی این محصول از جمله روسیه دارای مزیت صادراتی است. دلیل انتخاب کشت توتون در این مناطق، مزیت نسبی آن در مقایسه با سایر محصولات رقیب است. به عبارتی این محصول برای خانوار کشاورز با توجه به شرایط اقلیمی ارزش افزوده بیشتری دارد.
مسائل و مشکلات در حوزه تولید این دو محصول و فرآوری آن را چه می‌دانید؟
در حال حاضر خواه ناخواه دو محصول توتون و تنباکو در کشور بصورت سنتی و معسل مصرف می‌شود و همچنین توتون ماده اولیه اصلی محصول سیگار است که سالیانه 65 تا 70 میلیارد نخ در کشور مصرف می‌شود بخشی از توتون سیگار وارداتی است و نیاز جامعه به آن قابل کتمان نیست و در عین حال که لازم است رویکرد سلامت‌محور همچنان حاکم باشد لیکن باید واقعیت‌ها را پذیرفت و در حمایت از تولید داخلی فرهنگ‌سازی کرد البته باید تولیدکننده داخلی هم تلاش خود را برای بهبود کیفیت، کاهش مضرات و رعایت ضوابط بهداشتی حاکم بر تولید و عرضه این محصولات بکار گیرد.
از دیگر مشکلات تولیدکنندگان، نوسانات شدید نرخ ارز خصوصا در ماه‌های اخیر است که در کنار عدم تخصیص ارز برای واردات مواد اولیه و طولانی شدن فرایند ترخیص از گمرکات به اصلی‌ترین دغدغه تولیدکنندگان داخلی مبدل شده است.
وجود قوانین و مقررات مخل کسب و کار از دیگر مشکلات تولیدکنندگان است، این در حالی است که رونق تولید مستلزم وضع قوانین و مقررات حمایتی و اعمال مشوق‌های لازم میباشد. قوانین مالیاتی و گمرکی، عوارض تولید، تداوم انحصار دولتی، مقررات صادرات کالا و واردات مواد اولیه مستلزم بازبینی متناسب با شرایط جدید و اقتصاد بدون نفت است.
یکی از مشکلات و معضلات اصلی تولیدکنندگان داخلی پدیده قاچاق برندهای جعلی و تولید به‌اصطلاح زیرپله‌ای است که نمونه‌های آن به وفور در بازار یافت می‌شود این محصولات نه‌تنها تولید داخلی، بلکه سلامت مصرف‌کنندگان را هم تهدید می‌کند. انجمن با همکاری مرکز نظارت و برنامه‌ریزی دخانیات کشور و ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز برای جلوگیری از قاچاق این کالا و تولید برندهای جعلی همه توان خود را بکار می‌گیرد ولی کماکان نیاز به عزم جدی در سطح ملی برای رفع این معضل میباشد.
از برنامه‌های مهم این انجمن استفاده از فناوری‌های نوین در کارخانه‌ها برای ارتقاء کیفیت و کاهش مضرات، تامین نیاز داخلی و نهایتا توسعه صادرات است.
در پایان از طرف خود و به نمایندگی از سوی همه تلاشگران و زحمت‌کشان این صنعت از مسئولان محترم نشریه توتون صنعت به عنوان اولین و تنها نشریه صنعت دخانیات کشور سپاسگزاری و قدردانی می‌کنم و آرزوی توفیق در این مسیر را دارم.